امام خمینی(ره) معتقد بود مفسر باید مقصد از نزول را بگوید نه شأن نزول را

معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) قصد دارد ضمن برگزاری همایش بین‌المللی «قرآن و امام خمینی(ره)»، به بررسی موضوعاتی نظیر اصول، مبانی و روش تفسیری قرآن از منظر امام خمینی(ره) و جایگاه و نقش قرآن در اندیشه نظری و سیره اجتماعی و سیاسی امام خمینی(ره) بپردازند. در همین راستا، خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در گفت‌وگو با صاحب‌نظران به بررسی ابعاد اندیشه قرآنی امام خمینی(ره) می‌پردازد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین ساجد، پژوهشگر دینی و استاد جامعة المصطفی(ص) العالمیه واحد قم در گفت‌و‌گو با ایکنا با تأکید بر ضرورت برگزاری همایش‌هایی در قالب شناساندن افراد تأثیرگذار در جهان اسلام همچون «همایش قرآن و امام خمینی(ره)»، گفت: در جهان اسلام رجال فکری مختلفی همیشه برای احیای فرهنگ قرآن تلاش کرده‌اند که یکی از این رجال فکر، امام خمینی(ره) بودند.

قرآن کریم؛ مبنای حرکت انقلابی امام خمینی(ره)

وی افزود: این امام بزرگوار در تمامی مسیر حرکت انقلابی خود قرآن کریم را به‌عنوان مبنا معرفی کرده و همیشه از محجوریت قرآن رنج می‌بردند و سخن به میان می‌آوردند و برای اینکه این روند قرآنی امام(ره) تعریف، ترویج و نهادینه شود این همایش به‌جا و قطعا مورد استقبال قرار خواهد گرفت و تأثیر آن بر نسل جدید به‌ویژه در عرصه بین‌الملل با توجه به موضوع بسیار مهم بیداری اسلامی بیشتر خواهد بود.

استاد دانشگاه معارف قم امام خمینی(ره) را دارای شخصیتی بی‌نظیر دانست و عنوان کرد: به جرأت می‌توان گفت بعد از پیامبران و ائمه معصومین(ع)، امام راحل از شخصیتی عظیم برخوردار بودند به‌طوری که نمی‌توان ایشان را با هیچ یک از مردان زمان خود مقایسه کرد.

انتقال اندیشه‌های قرآنی به مردم

وی با بیان اینکه امام خمینی(ره) همه داشته‌های خود را از تمسک به قرآن کریم به‌دست آوردند، گفت: ایشان موارد متعددی همچون عدالت، ساده‌زیستی، تقوا، اخلاص، امانت‌داری و خدمتگزاری را از قرآن کریم فرا گرفت و به همه ما تعلیم داد.

حجت‌الاسلام ساجد ادامه داد: امام راحل در اجرای دستورات قرآن سرآمد بودند؛ به‌حدی که در تبیین جایگاه ساده زیستن امام(ره)، مقام معظم رهبرى می‌فرمایند «امام خمینی(ره) به همه انسان‌ها فهماند که انسان کامل شدن، علی‌وار زیستن و تا نزدیکی ‌مرزهای عصمت پیش رفتن، افسانه نیست».

استاد دانشگاه آزاد واحد خمین با اشاره به نمود اندیشه‌های قرآنی در آثار امام خمینی(ره)، اظهار کرد: با نگاهی بر آثار متنوع امام(ره) می‌توان به پاره‌ای از اندیشه‌های قرآنی ایشان در موضوعاتی همچون علم، سیاست، جهاد، برادری و نجات‌‌بخش بودن قرآن در مراحل زندگی پی برد. همچنین با نگاهی بر وصیت‌نامه الهی و سیاسی این معمار کبیر انقلاب می‌توان به آیات متعددی از قرآن کریم در تبیین حرکت انقلابی ایشان رسید.

این مدرس دانشگاه با اشاره به روش تفسیری امام خمینی(ره) به ویژه با توجه به تفسیر ایشان از سوره حمد، گفت: امام خمینی(ره) معتقد بودند مفسر باید مقصد از نزول را بگوید نه شأن نزول را؛ ایشان مانند دیگر مفسران در تفسیر سوره حمد، به روش‌ها و گرایش‌های تفسیر قرآن توجه کرده و روش تفسیر عرفانی محیی‌الدین عربی و روش تفسیر علمی طنطاوی و تفسیر اجتماعی سیدقطب را ناقص دانسته و از روش جامع مرحوم طبرسی در مجمع‌البیان به نیکی یاد کرده است. امام تصریح می‌کند که «مجمع‌البیان ما، که تفسیر خوبی است و جامع بین اقوال عامه و خاصه است». امام در ادامه با رد تفسیر به رأی کمونیست‌ها و چپ‌ها را سرزنش می‎کند که آرای خود را بر قرآن تحمیل کرده‌اند.

امام مقدار بهره هر کس از تأویل را به میزان طهارت نفس و صفای باطن می‌داند

استاد مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر قم بیان کرد: امام مقدار بهره هر کس از تأویل را به میزان طهارت نفس و صفای باطن می‌داند و اعتقاد داشتند که این تزکیه نفس است که تأویل قرآن را در بر می‌گیرد و ایشان در این دیدگاه متأثر از ابن‌عربی بود. ابن‌عربی در فتوحات می‌گوید معانی قرآن به تعداد کلمات قرآن می‌تواند بر قلب فرد نازل شود وامام نیز این مسئله را در‌ تفسیر آورده است.

وی در پایان با اشاره به فعالیت‌های سیاسی امام(ره) و نحوه مدیریت ایشان در نظام جمهوری اسلامی ایران، عنوان کرد: مکتب امام(ره) قرآنی بود؛ در مبحث دفاع مقدس امام(ره) معتقد بودند که باید جهاد کرد و به دشمن اجازه نفوذ نداد، دشمن را باید از خانه بیرون کرد و یا باید شهادت را پذیرفت و این مسئله دقیقا از قرآن نشأت می‌گیرد یعنی احدی الحسنیین(یکی از این دو کار نیک)؛ و این در تمامی حرکت امام(ره) تعمیم دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین ساجد تألیفات و آثار پژوهشی متعددی را به رشته تحریر درآورده است که از آن جمله کتاب «اسپانیا؛ دروازه تمدن اسلام در اروپا» و تألیف کتابی درباره مسلمانان کشور اوگاندا به زبان انگلیسی و عربی است.

ترجمه کتاب «سیره اخلاقی و سبک زندگی حضرت فاطمه الزهرا (س)(حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا جباری)»، ترجمه کتاب «تفسیر قرآن برای جوانان دکتر اصفهانی» و ترجمه «کتابی در رجال» از تألیفات آیت‌الله سید‌اسدالله شفتی اصفهانی به زبان انگلیسی نیز از دیگر آثار این پژوهشگر دینی است.