چرا جامعه‌ باید باحجاب باشد؟ + صوت

به گزارش خبرنگار ایکنا، دوازدهمین جلسه از سلسله جلسات تدبر در سوره مبارکه توبه (برائت) با عنوان «شناخت عارضه‌های جمعی و شیوه مواجهه با آن» و با موضوع «راهبردهایی در حفظ و ارتقای انسجام جامعه اسلامی» با تدریس هانی چیت‌چیان، عضو علمی مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران شب گذشته، 11 دی‌ در مسجد کوی دانشگاه تهران برگزار شد.

وی در مقدمه این جلسه با بیان اینکه تربیت کار دشواری است، گفت: نسل‌های اخیرمان خیلی اهل تفکر هستند و اگر احیاناً به چند مدرسه بروید و با بچه‌ها هم‌کلام شوید می‌فهمید که پدیده‌های شگفت‌انگیزی هستند، کار با آن‌ها به بیانی سخت و به بیانی آسان است و این اضطرار را تقریباً والدین و معلمان دارند.

چیت‌چیان ادامه داد: می‌خواهم بگویم آدمی را از صفتی جدا کردن یا صفتی را که ندارد به او دادن کار سختی است و یاری و نصرت ویژه‌ای می‌خواهد. در این زمینه وجود حضرت صدیقه(س) خیلی دست گشاده‌ای دارند, هم به دلیل مادر بودنشان که مادر امت هستند و این حس مادری و دغدغه هدایت در این بانو فوق‌العاده زیاد است و هم به دلیل اوصافی که برای ایشان گفته شده و هم اساساً به دلیل صفت فاطریت خداوند که در این بانو جلوه دارد. فاطریت یعنی چیزی را به غیر خودش تبدیل کردن مثل اینکه خدا از عدم چیزی آفریده و نقل شده که این صفت خیلی در حضرت صدیقه طاهره(س) جلوه دارد. وجود ایشان خیلی بسط ید دارند و دستشان باز است. دعا کنیم در امر هدایت مقدرات ما به نحو بهتری رقم بخورد. طلب هدایت از هر چیز دیگری از عالم مهم‌تر است.

شکر برای مصیبت

وی با ذکر این مطلب که اگر اتفاقات دنیای اسلام و عالم بشریت را بررسی کنیم و اینکه چه شد انبیا را فرستادند و این همه مصیبت به جان خریدند و تحمل کردند یک دلیل بیشتر ندارد، عنوان کرد: انبیا در میانه مردم زندگی کردند برای اینکه زمینه هدایت مردم را فراهم کنند. یکی از جنبه‌های سختی‌های آن‌ها امر هدایت است که قرآن بیان می‌کند و حتی گاه به مسلخ می‌روند برای اینکه زمینه هدایت مردم فراهم شود. مصیبت عاشورا یک ثمره دارد که همان گسترش بیشتر هدایت در عالم است و اگر این مصیبت به گسترش هدایت منجر نشود یعنی پاس داشته نشده است. ما عزاداری می‌کنیم تا یاد اولیای الهی را زنده نگه داریم برای اینکه هدایت گسترش پیدا کند، بعضی وقت‌ها خودمان نسبت به این موضوع اهتمام نداریم و فضیلتی بر ما اضافه نمی‌شود. این مجالس باید فرصتی برای ارتقای فضیلت‌ها و کاستن رذیلت‌ها باشد. مصیبت جای شکر دارد و شکر مصیبت ارتقای هدایت است چنانچه در سجده زیارت عاشورا می‌گویید «لک الحمد حمد الشاکرین على مصابهم»، یعنی مصیبت اباعبدالله را شکر می‌کنید، چرا؟ چون ثبات قدم داشته باشیم، شما قدم صدق را به عنوان مصیبت اباعبدالله می‌خواهید. این اندیشه مهمی است که اگر مصیبتی بر اباعبدالله وارد شد ثمره‌اش باید ثبات قدم ما در ایمان و توحید باشد. این مطلب مهمی است نسبت به آن توجه داشته باشید بالاخص عزای حضرت صدیقه(س) که مصیبت بزرگی بر امیرالمؤمنین(ع) است.

این عضو علمی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران با بیان اینکه اسم دیگر سوره توبه، برائت است، بیان کرد: برائت یعنی مبارزه با شرک در تمام شئوناتش در زندگی. برائت یعنی پاکسازی جامعه از هرگونه شرک و این از مأموریت‌های یک جامعه اسلامی است. جامعه یک امر فرایندی است و از آن مرحله‌ای که یک جامعه اسلامی ساخته می‌شود تا آن جایی که بتواند شئونات شرک را از خود بزداید فرایندی دارد و یک شبه اتفاق نمی‌افتد. «بَرَاءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛ [اين آيات] اعلام بيزارى [و عدم تعهد] است از طرف خدا و پيامبرش نسبت به آن مشركانى كه با ايشان پيمان بسته‌ايد»، (توبه/1) این مرحله مهمی در جامعه اسلامی است. جامعه وقتی به کمالش می‌رسد که بتواند همه شئونات حاکمیت غیر خدا را خارح کند. وقتش رسیده که جامعه شرک را از شئونات خودش بزداید، این‌که انقلابی کنید و در آن کلیت جامعه را اسلامی کنید، نسبت به اینکه بخواهید در تمام شئوناتش اسلام را حاکم کنید کار راحت‌تری است. هر چه به نقطه اوج نزدیک می‌شوید سخت‌تر می‌شود. برای اهل عرفان برداشتن حجاب‌های ظلمانی راحت است اما برداشتن حجاب‌های نورانی سخت‌تر است.

وی ادامه داد: ترک لذت‌های قبلی آسان است، مثلاً ترک شهوت برای عارف بالله خیلی آسان است، چیزی که برای من سخت است برای او آسات شده، اما یک چیزی هم برای او وجود دارد که خیلی سخت است. حالا این را برای جامعه می‌گوییم که حجاب‌های مراتب بالاترش را بردارد، مبارزه کردن با طاغوت‌های که صورت اسلامی دارند خیلی خیلی دشوارتر از طاغوتی است که لباس اسلامی ندارد. اصلاً مسجد تأسیس کرده است. در ظاهر ضد دعا و دین و عفت نیست و بسیاری از حرف‌هایش شبیه حرف‌های پیامبر است. منافق عملکردی شبیه عملکرد مؤمن دارد، رها کردن جامعه از این منیت‌ها خیلی کار دشواری است. حکومت حالا به چنین مرحله‌ای رسیده، ظاهراً سوره توبه آخرین سوره است و در واقع اگر غلبه با مؤمنینی باشد که «التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ ...»، (توبه/112) هستند گل زده شده و کار بزرگی صورت گرفته است.

چیت‌چیان ذکر کرد: خداوند تقریباً 12، 13 گروه را در این سوره معرفی و مذمت می‌کند، همه‌شان هم مسلمان و در درون جامعه اسلامی و همگی هم مورد مذمت هستند. ما آن‌ها را در سه دسته «مخلفون، اعراب و منافقون» دسته‌بندی کردیم و توضیح دادیم. سوره اینها را معرفی می‌کند و معرفی اینها مهم است برای اینکه انسان مراقبت کند تا دچار این آسیب نشود. در این سوره دستوراتی برای آحاد جامعه اسلامی و یکسری آیات هم برای مؤمنین حقیقی است. آیات دیگری هم در مورد پیامبر گرامی است که به جایگاه رسول در این حرکت عظیم اشاره می‌کند و یکسری آیات نیز خطاب به پیامبر هستند که می‌شود نقش رهبری جامعه در تحقق این نظام توحیدی. بر این اساس همه آیات را مطالعه کردیم و در مورد هر کدام از این گروه‌ها صحبت کردیم. به همه آیات به نحوی اشاره شده ولی چند آیه هستند که خطابش مخاطب است ولی در «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» نیست. ما این آیات را به طور مشخص می‌خواهیم به عنوان یکسری اقدامات راهبردی برای تحقق برائت و حفظ انسجام جامعه برای اینکه با همدیگر به کمال مورد نظر برسیم بررسی کنیم.

وی اظهار کرد: از ابتدای سوره برائت «بَرَاءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ» (آیه 1) لازم است از جانب خدا و رسولش در مقابل مشرکینی که عهد را شکستند اعلان برائت شود. «فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَأَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ» (آیه 2) چهار ماه فرصت دارید که در این حکومت باقی بمانید و بعد از این چهار ماه یا باید مسلمان شوید یا جامعه را ترک کنید و یا با شما می‌جنگیم. جامعه اسلامی محل شرک نیست، مهربانی و رأفت سر جایش ولی نمی‌شود شئونات غیر توحیدی در جامعه نمود داشته باشد. نمی‌شود احکام غیراسلامی در جامعه اجرا شود. اگر قبول کردید که اسلام مبنای حکومت باشد همه قوانینش باید اجرا شود. شامل همه چیز می‌شود و تمایز ندارد.

چیت‌چیان بیان کرد: این سوره دو سال بعد از فتح مکه نازل شده است، «وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَأَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ» این آیه رو به مشرکین است نشان می‌دهد که مشرکین فکر می‌کردند اگر به این مسیر ادامه بدهند خدا را به عجز در می‌آورند. «وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ»، (آیه 3) در روز حج اکبر که ظاهراً همان حج آخر هم هست، آنجایی که همه مسلمین جمع هستند، خطاب به همه بگویید که خدا و رسولش از مشرکین بری هستند یعنی این دو مسیر آبشان با هم در یک جوی نمی‌رود چه به لحاظ اعتقاد و چه در شیوه زیستن. باز به مشرکین رو می‌کند که اگر توبه کنند برایشان خیلی بهتر است، این جدی گرفتن به خاطر این است که «وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ» اما اگر نخواستید و روی گردان شدید بدانید که هرگز نمی‌توانید خدا را به عجز دربیاورید، در آیات بعدی اشاره می‌کند که برخی از مؤمنین فکر می‌کردند که اگر بخواهند با مشرکین مقابله کنند ممکن است آن‌ها ضربه‌های هولناکی به مؤمنین وارد کنند. می‌گوید که چرا می‌ترسید با اینها مقابله کنید. آیه هم خطاب به مؤمنین و هم مشرکین است که نمی‌توانید خدا را به عجز دربیاورند. چرا دست و پایتان می‌لرزد.

وی گفت: «إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ» (آیه 4) البته اگر مشرکینی عهدشان را نگه داشنند، طرف پای‌بند به احکام بود، شما هم این عهد را نگه دارید. اینجا اولین جایی است که خطاب به آحاد جامعه اسلامی شده است. بقیه «كُمْ» های سوره مربوط به مشرکین است. خدا تقواپیشگان را خیلی دوست دارد حتی اگر تقوا در حد نگه داشتن عهد در برابر انسان کافر باشد، اولین دستوری که به مؤمنین می‌دهد این است، به اولین موضوع توجه کنید که به مشرکین فرصت چهار ماهه می‌دهد ولی وقتی به مؤمنین رو می‌کند می‌گوید اگر برخی از اینها پای عهدشان ایستادند بر شماست که شما هم پای عهدتان بایستید، هر چند طرف مشرک است اما اگر عهد نگه می‌دارد شما هم باید عهد نگه دارید. بعد از اینکه این چهار ماه گذشت «اقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ»، (آیه 5) با عهدشکن‌ها تعارف نداریم، با آن‌ها قتال کنید و بجنگید و اسیرشان کنید یا اینکه در حصر قرارشان بدهید یا اینکه زیر نظرشان داشته باشید که نتوانند دست از پا خطا کنند. اگر توبه کردند «فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ راه برايشان گشاده گردانيد زيرا خدا آمرزنده مهربان است»، (آیه 5)، دعوایمان با شرک اینهاست، دعوایمان با آدم‌هایش نیست، نشان به این نشان که به محض اینکه توبه کرد مورد غفران و رحمت خدا قرار می‌گیرد.

مشرکین چه عهدی را شکستند؟

این عضو علمی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران در پاسخ به سؤال یکی از حاضران مبنی بر اینکه مشرکین چه عهدی را شکستند؟ گفت: اقدام علیه امنیت ملی نباید می‌کردند که ظاهراً چند اقدام و تهاجم داشتند. قرار بود به سبک دوران جاهلیت طواف نکنند اما به همان سبک طواف کردند، یک چنین چیزهایی بوده که عهد شکسته شد. اولین چیز عهد نگه داشتن و تقوا و ثانیاً جدی بودن در مقابل مشرکین و در عین حال مبارزه با شرک است نه با انسان مشرک. پس همه ما باید آن را مبنا قرار دهیم و بر اساس آن عمل کنیم، شما فکر کنید پیامبر این سمت ایستاده و نقشی را ایفا می‌کند ولی آیا به تنهایی می‌تواند اعلام برائت و «فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ» کند؟ تحقق این امر بدون مجموعه مؤمنین ممکن نیست، مهم‌ترین گیر این سوره این است که با یک نفر شکل جامعه درست نمی‌شود. برائت یک شعار نیست، نیازمند تحقق است مثل مرگ بر آمریکا می‌ماند، علی‌القاعده منظورمان از این شعار اعلان برائت است، ولی شما بگو مرگ بر آمریکا و خودت هم ظلم کن، فرقی نمی‌کند شما هم می‌شوی مکذب دین. طرف نماز می‌خواند ولی مکذب دین است «أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ ﴿۱﴾ فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ ﴿۲﴾ وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ ﴿۳﴾ فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ ﴿۴﴾»، ما در جامعه‌ای هستیم که همه چیز با هم قاطی است.

وی افزود: لازم است اگر از مشرکین کسی می‌خواست کلام خدا را بشنود امنیتش تأمین شود که بتواند مطلب را به طور کامل بشنود حالا می‌خواهد قبول کند یا نکند. «كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ؛ چگونه مشركان را نزد خدا و نزد فرستاده او عهدى تواند بود مگر با كسانى كه كنار مسجد الحرام پيمان بسته‏ ايد پس تا با شما [بر سر عهد] پايدارند با آنان پايدار باشيد زيرا خدا پرهيزگاران را دوست مى دارد» (آیه 7) اینجا دوباره آن مطلب پایداری بر عهد را تأکید کرد. مؤمن باید عهدنگهدار باشد اگر نه دست از شرک برداشت و نه عهدش را نگه داشت چرا باید اینقدر در برابر آن‌ها سست باشید. یکی از دلایلی که باعث می‌شود مؤمنین سست شوند زبان ریختن مشرکین است، می‌گوید چرا باید با زبان ریختن آن‌ها راضی به عهدشکنیشان می‌شوید.

یکی از حاضران سؤالی را با این رویکرد مطرح کرد که چرا جامعه‌ای درست نکنیم که همه چیز در آن باشد، هم با حجاب هم بی‌حجاب، چرا باید جامعه‌ای درست کنیم که همه باحجاب باشند؟ چیت‌چیان در پاسخ بیان کرد: شما یا می‌خواهید جامعه تشکیل بدهید یا نمی‌خواهید، اگر کسی بگوید که کلاً نمی‌خواهم جامعه تشکیل دهم معلوم است که به مبانی تشکیل بشر واقف نیست. اگر قبول کنید که بشر قرار است اجتماعی زندگی کند پس تشکیل اجتماع یعنی قبول کردن یکسری قانون و این هم یک امر بدیهی است. ما نیاز داریم یکسری قواعدی را بین خودمان برای کمال بالاتر قبول کنیم، یعنی باید قاعده‌ای را رعایت کنم که آن جامعه شکل بگیرد. اینکه جامعه‌ای درست کنیم که هر کسی هر کاری می‌خواهد بکند با اصل جامعه در تعارض است. اما اینکه بگوییم چرا چارچوب‌های جاهای دیگر را پیاده نکنیم؟ اگر بحث چارچوب را قبول داری و فقط بحثت سر اسلام است، باید بر سر این حرف بزنیم که آیا خدا برای هدایت انسان چیزی فرستاده یا نه؟ آیا انسان صاحب دارد یا نه؟ این اشتباه است که بحث را از اینجا شروع کنیم. اگر به این نتیجه رسید که این کتاب خداست پس طبیعتاً وقتی می‌خواهد زندگی کند باید بر اساس قوانین آن زندگی کند.

یادآور می‌شود، این جلسات یکشنبه‌های هر هفته بعد از نماز مغرب و عشا صرفاً در مسجد کوی دانشگاه تهران به نشانی خیابان کارگر شمالی، روبه‌روی خیابان پانزدهم برگزار می‌شود. پخش زنده جلسات نیز از طریق لینک https://www.skyroom.online/ch/elmshahr/madresedoa در دسترس قرار می‌گیرد.