فصل برانگیختگی جهاددانشگاهی؛ ضرورت تقویت ارتباط با بدنه دانشجویی در دهه پنجم

علی منتظری که امروز رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی است و نام او در فهرست دانشمندان برتر علوم پزشکی کشور نیز ثبت شده، از ابتدای تأسیس جهاددانشگاهی در این سازمان مشغول به فعالیت بوده و سه دوره ریاست این نهاد را برعهده داشته و از سال 1375 یعنی بدو تأسیس مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاددانشگاهی نیز با این مرکز همکاری علمی کرده است.

این شخصیت برجسته علمی و جهادی یکی از شاخص‌ترین فعالان قرآنی بوده و توانسته است در کنار مباحث علمی، فعالیت‌های قرآنی جهاددانشگاهی را نیز ارتقا دهد. وی که در کارنامه فعالیت‌های قرآنی خود موارد مهمی همچون بنیانگذار مسابقات ملی قرآن دانشجویان کشور، عضو مؤسس و شورای مرکزی سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور و عضو مؤسس خبرگزاری ایکنا و ... را ثبت کرده است، در بیست و دومین آئین تجلیل از خادمان قرآن کریم از سوی رئیس‌جمهور تجلیل شد.

در آستانه چهلمین سالگرد تأسیس جهاد‌دانشگاهی، به سراغ تجربیات ارزشمند دکتر علی منتظری رفتیم تا از راهی که جهاددانشگاهی طی 4 دهه طی کرده و راهی که پیش رو دارد صحبت کنیم.

منتظری، چهل سالگی این نهاد را فصل برانگیختگی نامید و گفت: دوران بلوغ جهاد سال‌ها پیش رخ داده و ما آن را پشت سرگذاشته‌ایم و اکنون فصل شکوفایی دستاوردها و تلاش‌های سال‌های گذشته این نهاد انقلاب اسلامی است و طبیعتاً به خاطر 40 سال سابقه، انتظار پختگی و حرکت عالمانه و مبتنی بر خرد و ایمان راسخ به این راه همراه با تدبیر از جهاد می‌رود.

مشروح این مصاحبه را اینجا بخوانید:

ایکنا ـ آیا جهاددانشگاهی در مسیر پختگی و حرکت عالمانه قرار دارد؟

ما انسان هستیم و ضعف‌ها و مشکلات خود را داریم و طبیعتاً نواقصی در کار وجود دارد اما عمد‌ه‌ترین مشکلی که ما را تهدید می‌کند این است که از جوهر اصلی خودمان فاصله بگیریم. اگر خدای نکرده این فاصله زیاد شود، با تهدید جدی مواجه خواهیم شد و هرگاه به این جوهر تمسک بجوییم و در همان مسیر آرمان‌ها و ایده‌های اصلی تأسیس این نهاد حرکت کنیم، این مشکلات را می‌توانیم کاهش و نواقص را مرتفع کرده و بروز پختگی 40 ساله را بهتر مشاهده کنیم. نگاه به جهاددانشگاهی باید جامع باشد. نگاه‌های محدود و تک‌بعدی بسیار آسیب‌زاست.

ایکنا ـ آیا همین نگاه تک‌بعدی باعث شد که عده‌ای خواستار تعطیلی جهاد‌دانشگاهی شوند؟

خیر، زمانی عده‌ای معتقد بودند که به جهاد نیازی نیست. آنها با اصل حضور جهاددانشگاهی در صحنه علمی و فرهنگی کشور گاهی با صداقت، گاهی از روی حسادت و گاهی از روی شیطنت و ... مخالف بودند. آنچه عرض کردم این است که کافی است اساسنامه این نهاد را، که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد، بخوانیم و ببینیم اولین وظیفه‌ای که برای جهاد تعریف شده چیست و در ذیل آن چه وظایفی تعیین شده است. تقریباً می‌توان گفت در آن وظایف نگاه جامعی وجود دارد.

ایکنا‌ ـ آیا معتقد به لزوم بازنگری اساسنامه جهاددانشگاهی هستید؟

این اساسنامه بارها مورد بازنگری قرار گرفته است؛ اساسنامه‌ای که اکنون در اختیار داریم اواخر سال 70 به تصویب رسید و بعد از آن نیز طی سالیان متمادی بارها در مواردی بازنگری شد و اگر هم بنا باشد در وظایف کلی جهاددانشگاهی تغییرانی حاصل شود، این تغییرات باید از درون جهاد اتفاق بیفتد و در ادامه به تصویب مراجع ذی‌ربط برسد. تغییر اساسنامه مشکلی را حل نمی‌کند. مشکل در نگاه ما به مجموعه‌ای است که تحت عنوان یک نهاد انقلاب اسلامی شناخته می‌شود؛ اگر ما بخواهیم بخشی از وظایف جهاد را انجام دهیم و بخش دیگر را فراموش کنیم این خطر جدی است و موجب می‌شود عرصه‌های مختلف را از دست دهیم؛ عرصه‌هایی که بخشی از حیات جهاد به آن موارد وابسته است.

بارها گفته‌ام که جهاددانشگاهی، یک بنگاه اقتصادی و حتی یک مرکز علمی صرف نیست. این نهاد از ترکیب واژه جهاد و دانشگاه تشکیل شده است و جهاد یعنی حضور مؤمنانه در صحنه‌هایی که دشمن هست و ما باید در مقابل او جهاد کنیم و طبیعتاً این جهاد می‌تواند اشکال گوناگونی داشته باشد و باید نگاه به این حضور، جامع باشد والا می‌تواند یک آسیب جدی به ما وارد کند.

ایکنا ـ جهاددانشگاهی در کدام یک از چهار دهه فعالیت خود عملکرد بهتری داشته است؟

جهاد در همه مقاطع حیات خود در حد توان و امکاناتی که داشته، وظایف خود را به خوبی انجام داده است. در دهه اول مدیریت بحران را به دوش می‌کشید و دانشگاه‌ها را برای بازگشایی و نوگشایی آماده می‌کرد. در دهه دوم که همراه با تثبیت این نهاد انقلاب اسلامی بوده توانست فرهنگ خودباوری را در سطح دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور‌ احیا و ترویج کند. در دهه سوم که با بلوغ این نهاد همراه بود، دستاوردهای فرهنگی و پژوهشی جهاد به صورت الگو در سطح کشور مطرح شد و در دهه چهارم نیز جهاد توانست هم در عرصه‌های علمی و هم عرصه‌های فرهنگی پیشرفت‌های شایان توجهی را به دست بیاورد و در زمینه فناوری حرف‌های تازه‌ای را مطرح کند و بتواند در صحنه‌هایی پیشتاز باشد. علاوه بر همه این خدمات علمی، فرهنگی و آموزشی که جهاد داشته، بحث تربیت جوانانی مطرح بوده است که در طول سال‌ها در جهاد رشد و اولین تجربه‌های اجتماعی خودشان را در این نهاد طی کردند و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه با روحیه جهادی به مدیران توانایی در اداره کشور تبدیل شدند.

 اگر نگوییم جهاددانشگاهی در ترویج فرهنگ خودباوری در سطح کشور، الگوسازی بسیاری از فعالیت‌های علمی و فرهنگی و تربیت و پرورش نیروهای جهادی پیشتاز بوده، اما فعالیت‌های بسیار ممتاز و شایسته‌ای را در طول چهار دهه داشته که گاهی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

ایکنا ـ بهترین عملکردی که باید در دهه 50 جهاد شاهد آن باشیم چیست؟

باید به اصل خودمان رجوع کنیم؛ اگر می‌خواهیم موفق باشیم باید به دانشگاه بازگردیم.

ایکنا ـ یعنی اکنون از دانشگاه بیرون آمده‌ایم؟

از دانشگاه بیرون نیامده‌ایم اما حضور ما در دانشگاه حضوری نیست که انتظار می‌رود. باید با بدنه دانشجویی دانشگاه پیوند حاصل کنیم و فضا را برای جوانان دانشجو که تمایل دارند در فعالیت‌های علمی و فرهنگی مشارکت داشته باشند، بگشاییم. این حرف من با این موضوع که بخواهیم برای افراد شغل ایجاد کنیم متفاوت است. جهاد مرکز ایجاد اشتغال نیست، بلکه یک نهاد انقلاب اسلامی است و باید شرایطی را فراهم کنیم که جوانان دانشجو در دانشگاه‌ها بتوانند استعدادهای خود را در هر زمینه‌ای محک بزنند و مطابق علایق و شایستگی‌هایشان در فعالیت‌های علمی و عملی ما شرکت کنند تا بتوانیم در طول زمان برای این نهاد و کشور کادرسازی کنیم.

در این صورت خواهیم دید جهاددانشگاهی با انرژی نیروهای جوان و افکار تازه به جریان مستمری تبدیل می‌شود. اکنون از کسی مثل من نباید انتظار شور و هیجان دوره دانشجویی را داشته باشید. روزگاری ما با کمترین امکانات بیشترین تأثیرگذاری‌ها را در فضای دانشگاه داشتیم و توانستیم نیروهای بسیار ارزشمندی را جذب جهاد کنیم و امروز همان افراد به دانشمندان، صاحبنظران و مدیرانی شایسته و بزرگ تبدیل شده‌اند. این افراد محصول پربار گذشته جهاد دانشگاهی هستند.

اگر بخواهیم جهاددانشگاهی کماکان به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، کشور را گلستان کند باید این حضور و بازگشت به دانشگاه جزء اصلی‌ترین دغدغه‌های ما باشد. در 50 سالگی هم باید تذکر بدهیم و یادآوری کنیم که جهاددانشگاهی، نهاد انقلاب اسلامی است و باید با نگاه جامع و کامل به این مجموعه نگریست.

ایکنا ـ بزرگ‌ترین مانع تحقق این بایدها چیست؟

بخشی به غفلت خود ما مربوط می‌شود و بخشی نیز به شرایطی که در اطراف و محیط پیرامونی ما وجود دارد. گاهی بخشی نیز به رقبایی که برای ما مشکل می‌سازند، البته ما آنها را رقیب نمی‌دانیم اما آنها ما را رقیب خودشان می‌دانند؛ در حالی که جهاددانشگاهی یک نهاد متعلق به انقلاب است. ما حزب و گروه نیستیم؛ فرزندان این انقلابیم با همه گرایش‌ها. تمام کسانی که دل در گرو خدمت به مردم و انقلاب اسلامی دارند، می‌توانند وارد جهاد شوند.

ایکنا ـ در چهل سالگی جهاد مایلید چه موضوعی را مجدانه تذکر دهید و نگران آن هستید؟

به عنوان یک عضو از خانواده جهاد و کسی که چهار دهه در این نهاد حضور داشته و تجربه‌های مختلفی را طی کرده می‌گویم که اجازه ندهیم که جهاددانشگاهی از ماهیت جهادی و انقلابی خود خارج شود. اجازه ندهیم که جهاد به یک نهاد دیوان‌سالار تبدیل شود؛ اجازه ندهیم که جهاددانشگاهی دچار فرسودگی سازمانی شود.

باید تلاش کنیم و هر روز به خودمان یادآوری کنیم که جهاددانشگاهی یک نهاد دانشگاهی و انقلابی است و باید در خدمت مردم باشد و طبیعتاً برای این خدمت باید هر روز آماده‌تر از گذشته باشیم؛ امکان ندارد که ما در این صحنه با یک سازمان اداری فرسوده در میدان باقی بمانیم. توصیه من به همه دوستان این است که فرصت‌ها را قدر بدانیم و بهترین تصمیم‌ها را در کوتاه‌ترین زمان اتخاذ کنیم و اجازه ندهیم که مجموعه جهاددانشگاهی دچار روزمرگی و بلاتکلیفی و زندگی بدون آرمان شود.

باید همیشه آرمان بزرگ حفاظت و نگاهداری از انقلاب بزرگ مردم ایران را در مقابل خودمان داشته باشیم. ما وظیفه داریم در جذب و به کارگیری جوانان سعی وسیع‌تری داشته باشیم و در عین حال بدانیم که جهاددانشگاهی یک نهاد ایمانی و عاطفی است و باید این ابعاد را در این نهاد تقویت کنیم و اجازه ندهیم افراد ناباب و افرادی که با انقلاب زاویه دارند، وارد این مجموعه شوند. توصیه جدی و اکید رهبر انقلاب اسلامی نیز در همه دیدارها به ما حفظ ماهیت انقلابی این نهاد بوده است.

و سخن پایانی؟

در پایان 16 مرداد، سالروز تشکیل جهاددانشگاهی را به همه اعضای گذشته و حال آن تبریک می‌گویم و برای همه شهدا به ویژه شهدای جهاددانشگاهی علو درجات را مسئلت می‌کنم.