بلایی که بازیافت پسماندهای پلاستیکی بر سر طبیعت می‌آورد
یک فعال محیط زیست با اشاره به آلودگی شدید خاک و آب توسط مراکز بازیافت پسماندهای پلاستیکی، گفت: تقریباً در عرصه‌های جنوبی رشته کوه البرز از سمنان تا بعد از زنجان خاک غیرآلوده نداریم.
به گزارش ایکنا، از منظر اسلام خداوند طبیعت و مخلوقات را آفرید و مالک مطلق تمام مخلوقات است و سپس انسان را به عنوان خلیفه‌‌الله بر روی زمین خلق کرد. خلیفه و نماینده بودن انسان اقتضا می‌کند تصرف او در زمین همانند تصرف امانت‌دار باشد. طبیعت، ملک خاص هیچ یک از نسل‌های بشری نیست تا هرطور که خواست در آن تصرف کند، بلکه میراث همه بشر است که از نسلی به نسل دیگر به ارث می‌رسد.
هفته جاری مصادف با هفته زمین پاک و روز جهانی زمین پاک است؛ زمینی که خداوند به بهترین شکل ممکن آن را خلق کرده و انسان در هر عصر و دوره‌ای موظف است از آن به خوبی مراقبت کرده و آن را سالم و پاک به نسل بعدی تحویل دهد؛ اما متأسفانه آنچه در عصر حاضر شاهد آن هستیم آلوده کردن زمین به دست انسان است.
میزان آلاینده‌هایی که بشر کنونی وارد خاک و به تبع آن سفره‌های زیر زمینی آب می‌کند، به شدت زیاد و شرایط بسیار نگران کننده است. اما با توجه به وضعیت موجود، آیا مردم می‌توانند با برخی اقدامات هرچند کوچک، نقشی در کاهش شدت این آلودگی داشته باشند؟
محمد الموتی، فعال محیط زیست در گفت‌وگو با ایکنا به تشریح وضعیت آلودگی زمین در کشورمان پرداخت و به سؤالات مطرح در این زمینه پاسخ داد.
وی با اشاره به اینکه اقدامات خوبی در زمینه اطلاع‌رسانی، آگاه‌سازی و آموزش در زمینه حفاظت از محیط زیست و زمین به مردم انتقال داده شده و می‌توان نمره خوبی به این بخش از فعالیت‌های زیست‌محیطی داد، گفت: مشکل اصلی این است که همچنان با حجم بسیار بالایی از پسماند پلاستیکی مواجه هستیم که وضعیت بسیار آلو‌ده‌کننده‌ای در کلان‌شهری مثل تهران و سایر شهرهای بزرگ ایجاد کرده است.
آلودگی زیاد مرحله بازیافت پسماندهای پلاستیکی
الموتی هشدار داد: در مرحله بازیافت پسماندهای پلاستیکی نیز آلودگیهای بسیار جدی برای خاک ایجاد می‌شود و از واحدهای بازیافت پلاستیک آلودگیهای زیادی به خاک سرایت می‌کند. طبق گزارش‌های ارائه شده از مطالعات و پیگیری‌های آزمایشگاهی تقریباً در عرصه‌های جنوبی رشته کوه البرز از سمنان تا بعد از زنجان خاک غیر آلوده نداریم.
وی ادامه داد: این مسئله بسیار نگران کننده است چراکه بسیاری از مواد مصرفی روزمره شهروندان کشورمان عموماً در این اراضی کشت و توزیع می‌شود و متأسفانه همه این مواد غذایی دارای بخشی از آلودگیهای نامتعارف هستند.
این فعال محیط زیست با ابراز تأسف از اینکه اثر مستقیم یا غیر مستقیم استفاده از پلاستیک و عدم وجود برنامه جامع بازیافت این مواد به صورت استاندارد باعث شده است که خاک آلوده‌ای در بخش‌های مهم اراضی حاشیه شهرها داشته باشیم و این مسئله بسیار نگران کننده است، گفت: علی‌رغم اطلاع‌رسانی و آموزش همچنان تحول مطلوب و مثبتی را در زمینه کاهش آلاینده‌ها نمی‌بینیم.
ترک فعل‌های خطرناک دستگاه‌های اجرایی
وی در پاسخ به این سؤال که مشکل اصلی در زمینه آلایندههای پلاستیکی کجاست؟ گفت: مشکل بیشتر به ترک فعل دستگاه‌هایی که در این زمینه نقش دارند باز‌می‌گردد. دستگاه‌ها باید وظایف خود را در چرخه تولید، مصرف و بازیافت مواد پلاستیکی انجام دهند اما ترک فعل‌ها موجب شده این چرخه درست کار نکند و حتی تلاش‌های سازمان محیط زیست نیز با شکست و مشکل مواجه شود.
آلودگی آب در مراکز بازیافت پلاستیک
الموتی تصریح کرد: نکته اساسی اختلال در این چرخه نداشتن پیوست‌های اقتصادی و اجتماعی طرح‌هاست. یعنی آن چیزی که باید در قسمت تولید پلاستیک بر روی آن تمرکز و نظارت صورت گیرد و تولید پلاستیکی که به صورت روزمره استفاده می‌شود مثل کیسه‌های پلاستیکی، کاهش پیدا کند، رخ نمی‌دهد. در چرخه بازیافت پلاستیک نیز بازیافت توسط واحدهای مجوزدار و بدون مجوز در حال انجام است، اما اشکالی که وجود دارد این است که در واحدهای بازیافت کیسه‌های پلاستیکی شست‌وشوهایی را داریم که آب بسیار آلوده‌ای ایجاد می‌کند که این آلودگی چندین برابر آلودگی پلاستیک رها شده است و این آب‌ها در اراضی رها می‌شود و خاک را آلوده کرده و وارد سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود و آب‌ها را نیز آلوده کرده و فجایع جدی را به بار آورده و در سال‌های بعد نیز به بار می‌آورد.
وی ادامه داد: راهکار حل مشکل این است که مجموعه تولید تا بازیافت به صورت یک فرایند واحد دیده شود، برای آن برنامه داشته باشیم، کارهای جزیره‌ای صورت نگیرد و همه دستگاه‌هایی که در این زمینه مسئول هستند از وزارت صمت و شهرداری‌ها گرفته تا سازمان محیط زیست پای کار بیایند، جلوی تک فعل‌ها گرفته شود و همه به وظایف خود عمل کنند.
الموتی افزود: آیین‌نامه کاهش مصرف پلاستیک وظایفی را بر عهده دستگاه‌ها گذاشته است اما برخی از دستگاه‌ها توجهی به انجام این وظایف نداشته‌اند؛ مطالبه فعالان محیط زیست نیز این است که دستگاه‌ها قانون را رعایت کنند. هر چند که این آیین‌نامه نیز حداقلی تهیه شده و ایده‌آل مراقبت از محیط زیست نیست اما رعایت کردن همین آیین‌نامه حداقلی هم می‌تواند آسیب‌ها را کمتر کند.
وی در پاسخ به این سؤال که مردم چگونه می‌توانند در کاهش آلایندههای پلاستیکی نقش داشته باشند؟ گفت: در این شکی نیست که مردم نقش مهمی در کاهش آلایندههای پلاستیکی دارند اما چرخه موجود چون برای واحدهای تولیدکننده سودآور است، اگر همه نهادهای مسئول همکاری نکنند، این چرخه از حرکت نمی‌ایستد.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: بسیار مهم است که مردم به این آگاهی برسند و به جای کیسه یکبار مصرف پلاستیکی از کیسه‌های پارچه‌ای استفاده کنند؛ این تغییر کوچک در سبک زندگی همه مردم می‌تواند نقش مهمی در کاهش آلاینده‌ها داشته باشد.
امروز من بدون کیسه پلاستیکی
الموتی با اشاره به اجرای پویش «امروز من بدون کیسه پلاستیکی» گفت: برگزاری این پویش‌ها و تصمیماتی از این دست که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای دیگر کیسه پلاستیکی رایگان به مشتری داده نشود و اگر کسی کیسه پلاستیکی بخواهد باید مبلغ آن را پرداخت کند، اتفاقات خوبی است تا مصرف کیسه کاهش پیدا کند.
وی افزود: البته این اقدام بخشی از فرایند است و باعث می‌شود که تقاضا در بازار کم شود و تولید این محصول را کمتر می‌کند، اما همچنان این چرخه باید به طور کامل کار کند و باید برنامه‌های تشویقی و جبرانی برای تک تک ذی‌نفعان و دست‌اندرکاران این فرایند داشته باشیم و در هر قسمت تولید (یعنی تقاضای اولیه که منجر به تولید می‌شود) مصرف و بازیافت پلاستیک مسائل محیط زیستی آن مورد توجه قرار گیرد.
الموتی با اشاره به سود اقتصادی تولید‌کنندگان و بازیافت کنندگان محصولات پلاستیکی تصریح کرد: اگر کاهش تولید، مصرف و بازیافت اصولی پلاستیک با هم محقق شود، شاهد کاهش مصرف پلاستیک توسط مردم خواهیم بود ولی با توجه به سود اقتصادی تولید و بازیافت پلاستیک، اگر ذی‌نفعان اقتصادی این مقوله در نظر گرفته نشوند، این چرخه به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
وی ادامه داد: به دلیل همین نفع اقتصادی است که در مقابل پویش‌های مصرف کمتر پلاستیک مقاومت‌هایی صورت می‌گیرد. اما مردم هم باید پای کار بیایند. نسبت به پنج سال گذشته تعداد کسانی که در خرید روزمره از کیسه پارچه‌ای استفاده می‌کنند و یا کیسه پلاستیکی که قبلاً استفاده کرده‌اند را با خود برای خرید می‌برند، بیشتر شده است و البته امیدواریم این مسئله ادامه‌دار باشد و بقیه نیز در بخش‌های دیگر وظایف خود را انجام دهند.
انتهای پیام
