حجت‌الاسلام زائری:
برای دین کمترین هزینه را می‌کنیم/ تولید برنامه‌های مذهبی بدون قاعده
گروه جامعه: مدیرعامل مجموعه فرهنگی سرچشمه با اشاره به اینکه در کشور برای ساخت و تولید برنامه‌های دینی و مذهبی کمترین هزینه و با کمترین کیفیت می‌شود، گفت: متاسفانه قاعده و برنامه خاصی را در تولید و ساخت برنامه‌های مذهبی در کشور نداریم و به همین دلیل شاهد برنامه‌های بی‌کیفیت و بدون مخاطب شده‌ایم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، فعال فرهنگی در ششمین نشست گفت‌و‌گوی آیینی که امروز دوشنبه 3 آبان‌ماه در بنیاد دعبل برگزار شد با اشاره به جایگاه رسانه‌های نوین و تاثیرات آن در مراسمات مذهبی و آیینی، گفت: بازنمایی مراسم آئینی در رسانه‌های جدید نیازمند الزامات و برنامه‌ریزی صحیح است. امروز تحولات اجتماعی جدید، رشد و گشترش رسانه‌های عمومی، پیشرفت تکنولوژی و سرعت تغییراتی که در رسانه‌ها در حال رخ دادن است، باعث شده تا فضای جدیدی را به‌وجود آورند که مطالب و موضوعات در کمترین زمان ممکن در سراسر دنیا قابل انتشار شود.
وی ادامه داد: این فضا به گونه‌ای شده است که به‌عنوان مثال هیئت‌های مذهبی بسیار کوچک در یک محله و یا منطقه دورافتاده توانسته‌‌اند در سایت خود برنامه‌ها و مراسمات‌شان را آپلود کنند و برای عموم به نمایش بگذارند. شاید تا پیش از این اگر کسی قصد داشت نوارها و فایل‌‌های صوتی مداحان و روحانیون بزرگ را داشته باشد باید مدت طولانی صبر می‌کرد و یا هزینه بسیار می‌کرد که به آنها دسترسی داشته باشد، اما امروز شرایط تغییر کرده است و دسترسی‌ها بسیار ساده و آسان شده و همین فضا باعث شده خیلی از افراد چهره شوند.
زائری افزود: این فضای جدید نیاز به بازشناسی، دقت و تأمل و مطالعه دارد که از ابعاد گوناگون باید آن را مورد مطالعه قرار داد. از ابتدای انقلاب تلقی غلطی به وجود آمد که باعث بسیاری از مشکلات فعلی شد. بعد از قرن‌ها فرصتی برای جریان متدین و مذهبی و نهاد‌های دینی سنتی برای انقلاب به‌وجود آمد تا از رسانه‌ها استفاده کنند. با پیروزی انقلاب بسیاری از موارد بدون آمادگی و کادرسازی و حتی نیروسازی شکل گرفت که یکی از این موارد رسانه بود.
مدیرعامل مجموعه فرهنگی سرچشمه ادامه داد: بعد از انقلاب روحانیون وظیفه پیدا کرده بودند که در یک تریبون عمومی و میلیونی سخنرانی کنند و صدای خود را به گوش تمام مردم برسانند، حال روحانی که تا پیش از این در یک جمع کوچک سخنرانی داشت باید در یک جمع بسیار وسیع‌تر و بزرگتر آن هم با نیازها و سلائق گوناگون صحبت کند.
مدیرمسئول هیئت قرآنی احیاء افزود: تلقی غلطی که در این عرصه بعد از پیروزی انقلاب به‌وجود آمد تفاوت نداستن بین منبر با مخاطب محدود و رسانه‌های جدید شامل صدا و سیما و فضای مجازی با مخاطب چند صد میلیونی است. این تلقی غلط مشکلات بسیاری را در آینده ایجاد کرد. به این معنی که وقتی ما اقتضائات و ضروریات رسانه‌های جدید را در نظر نگرفتیم این مشکلات آغاز شد.
وی گفت: ذات منبر و تلوزیون به‌عنوان یک ابزار رسانه‌ای جدید گرچه هردو یک رسانه هستند با هم متفاوت است. جنس ارتباط با مخاطب در منبر و در رسانه‌های جدید بسیار متفاوت است. البته در این تلقی هم حد‌اقل‌هایی از موفقیت به‌وجود می‌آید که صاحبان اولین برنامه‌های تلوزیونی در عرصه‌های دینی بودند، از جمله حجت‌الاسلام قرائتی و یا حجت‌الاسلام راستگو که انها قبل از انقلاب هم این موفقیت‌ها را داشتند. اما این همان حداقلی است که صرفا انتقال مستقیم و خام یک محتوا و برنامه را دربر دارد.
زائری با اشاره به ضرورت برنامه‌سازی در فعالیت‌های دینی رسانه‌ها، گفت: باید برنامه‌سازی مستقلی را در رسانه‌های جدید با موضوع دینی و مذهبی داشته باشیم. از طرفی ما آیین‌ها و مراسمات مذهبی خاصی داریم که مخاطب خاصی دارند که با مقدمات و پیش‌زمینه‌ها معنی پیدا می‌کنند. لذا اگر بدون پیش‌زمینه و مقدمات صحنه‌های مذهبی را به عموم نشان دهیم، افرادی که آن را بدون این پیش‌زمینه رفتار فاکتوری با آن برخورد می‌کنند.
وی تصریح کرد: تا باورها وجود نداشته باشد فهمی هم برای پذیرش و جا افتادن آییئن‌ها به‌وجود نخواهد آمد. از طرفی ادبیات محفلی ما با ادبیات عام متفاوت است. در نمایش صحنه‌های مذهبی باید از ادبیاتی استفاده کنیم که برای عموم قابل فهم باشد. ادبیات خاص برای مخاطب عام نیست، لذا باید در برخورد با محافل و مراسمات مذهبی سعی کنیم از ادبیات عام استفاده کنیم.
مدیر مسئول هیئت قرآنی احیاء بیان کرد: یکی از موضوعاتی که در مبانی دینی ما بیان شده این است که حافظ اسرار باشیم و این اسرار به این معنی نیست که راز‌ها را نگه داریم بلکه به این معنی است که باید متناسب با درک مخاطبمان حرف بزنیم. همچنین در مورد اصلاح تقیه که گاهی بد تبیین می‌شود. تقیه یعنی درک افراد را در مقابل خود برای صحبت در نظر بگیرید. تقیه یعنی درک اینکه مخاطب چه دریافتی از مسائل دارد.
زائری ادامه داد: یکی از مهم‌ترین توصیه‌های دینی ما تاکید شده است در مورد حفظ اسرار است. در قران نیز آماده که اگر کسی آن را رعایت نکند مورد لعن خداوند قرار می‌گیرد؛ لذا با توجه به این موضوع اشکالی که در برنامه‌های تلویزیونی وجود دارد این است که ما اقتضائات مخاطب را در نظر نمی‌گیریم.
وی با بیان اینکه تولید برنامه‌های مذهبی در رسانه به‌ویژه در تلویزیون، نیازمند مطالعه و برنامه‌ریزی صحیح است، گفت: برخی تلویزیون‌ها در کشورهای مذهبی حتی برنامه‌هایی را در قالب آشپزی دینی یا مسابقات دینی جذاب پخش می‌کنند که بسیار مخاطب پسند است. امروز متاسفانه برنامه‌های مذهبی ما با کمترین هزینه و ساده‌ترین امکانات ساخته می‌شود که در همین حد هم نظارت در ان بسیار ضعیف است.
مدیر مسئول هیئت قرآنی احیاء افزود: متاسفانه تلویزیون در کشورهای اسلامی از کشورهای مسیحی عقب‌تر است و تلویزیون ما در تولید برنامه‌های مذهبی از دیگر تلویزیون‌های اسلامی عقب‌تر مانده است. در این خصوص کمترین هزینه‌ای که در کشور برای ساخت برنامه می‌شود مرتبط با برنامه‌های دینی و مذهبی است.
وی با بیان اینکه قاعده و برنامه خاصی را در تولید و ساخت برنامه‌های مذهبی در کشور نداریم، گفت: به همین دلیل شاهد برنامه‌های بی‌کیفیت و بدون مخاطب می‌شویم که خاصیت عکس در پذیرش مخاطب هم پیدا می‌کنند. در این زمینه متاسفانه به بد‌ترین شکل ممکن برنامه‌های مذهبی را به مخاطب عرضه می‌کنیم و می‌سازیم.
این نویسنده مذهبی تصریح کرد: امیل دورکیم، جامعه‌شناس فرانسوی، مهم‌ترین مسئله در برنامه‌های مذهبی را انتقال احساس می‌داند و نه استدلال؛ لذا باید بدانیم که مناسک آیینی جایی برای استدلال نیست. چون مخاطبان چنین برنامه‌هایی بر اثر باور و اعتقاد در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند و در بسیاری از موارد احساس رضایت معنوی از برپایی این مناسک در تلویزیون و رسانه قابل انتشار نیست.
وی در پایان با بیان اینکه بزرگترین اشتباه ما در مقوله رسانه و برنامه مذهبی این است که ما منبر را به تلوزیون کشاندیم، گفت: همین امر باعث شده که برنامه‌سازان مذهبی ما احساس کنند با وجود منبر و سخنران دیگر نیازی به برنامه‌سازی با فکر در این حوزه نیست. در این حوزه تمامی مسائل فنی، تخصصی، تجربی و حرفه‌ای فراموش شده و رعایت نمی‌شود و همین امر باعث آسیب و مشکل در این حوزه شده است.
وی ادامه داد: این فضا به گونه‌ای شده است که به‌عنوان مثال هیئت‌های مذهبی بسیار کوچک در یک محله و یا منطقه دورافتاده توانسته‌‌اند در سایت خود برنامه‌ها و مراسمات‌شان را آپلود کنند و برای عموم به نمایش بگذارند. شاید تا پیش از این اگر کسی قصد داشت نوارها و فایل‌‌های صوتی مداحان و روحانیون بزرگ را داشته باشد باید مدت طولانی صبر می‌کرد و یا هزینه بسیار می‌کرد که به آنها دسترسی داشته باشد، اما امروز شرایط تغییر کرده است و دسترسی‌ها بسیار ساده و آسان شده و همین فضا باعث شده خیلی از افراد چهره شوند.
زائری افزود: این فضای جدید نیاز به بازشناسی، دقت و تأمل و مطالعه دارد که از ابعاد گوناگون باید آن را مورد مطالعه قرار داد. از ابتدای انقلاب تلقی غلطی به وجود آمد که باعث بسیاری از مشکلات فعلی شد. بعد از قرن‌ها فرصتی برای جریان متدین و مذهبی و نهاد‌های دینی سنتی برای انقلاب به‌وجود آمد تا از رسانه‌ها استفاده کنند. با پیروزی انقلاب بسیاری از موارد بدون آمادگی و کادرسازی و حتی نیروسازی شکل گرفت که یکی از این موارد رسانه بود.
مدیرعامل مجموعه فرهنگی سرچشمه ادامه داد: بعد از انقلاب روحانیون وظیفه پیدا کرده بودند که در یک تریبون عمومی و میلیونی سخنرانی کنند و صدای خود را به گوش تمام مردم برسانند، حال روحانی که تا پیش از این در یک جمع کوچک سخنرانی داشت باید در یک جمع بسیار وسیع‌تر و بزرگتر آن هم با نیازها و سلائق گوناگون صحبت کند.
مدیرمسئول هیئت قرآنی احیاء افزود: تلقی غلطی که در این عرصه بعد از پیروزی انقلاب به‌وجود آمد تفاوت نداستن بین منبر با مخاطب محدود و رسانه‌های جدید شامل صدا و سیما و فضای مجازی با مخاطب چند صد میلیونی است. این تلقی غلط مشکلات بسیاری را در آینده ایجاد کرد. به این معنی که وقتی ما اقتضائات و ضروریات رسانه‌های جدید را در نظر نگرفتیم این مشکلات آغاز شد.
وی گفت: ذات منبر و تلوزیون به‌عنوان یک ابزار رسانه‌ای جدید گرچه هردو یک رسانه هستند با هم متفاوت است. جنس ارتباط با مخاطب در منبر و در رسانه‌های جدید بسیار متفاوت است. البته در این تلقی هم حد‌اقل‌هایی از موفقیت به‌وجود می‌آید که صاحبان اولین برنامه‌های تلوزیونی در عرصه‌های دینی بودند، از جمله حجت‌الاسلام قرائتی و یا حجت‌الاسلام راستگو که انها قبل از انقلاب هم این موفقیت‌ها را داشتند. اما این همان حداقلی است که صرفا انتقال مستقیم و خام یک محتوا و برنامه را دربر دارد.
زائری با اشاره به ضرورت برنامه‌سازی در فعالیت‌های دینی رسانه‌ها، گفت: باید برنامه‌سازی مستقلی را در رسانه‌های جدید با موضوع دینی و مذهبی داشته باشیم. از طرفی ما آیین‌ها و مراسمات مذهبی خاصی داریم که مخاطب خاصی دارند که با مقدمات و پیش‌زمینه‌ها معنی پیدا می‌کنند. لذا اگر بدون پیش‌زمینه و مقدمات صحنه‌های مذهبی را به عموم نشان دهیم، افرادی که آن را بدون این پیش‌زمینه رفتار فاکتوری با آن برخورد می‌کنند.
وی تصریح کرد: تا باورها وجود نداشته باشد فهمی هم برای پذیرش و جا افتادن آییئن‌ها به‌وجود نخواهد آمد. از طرفی ادبیات محفلی ما با ادبیات عام متفاوت است. در نمایش صحنه‌های مذهبی باید از ادبیاتی استفاده کنیم که برای عموم قابل فهم باشد. ادبیات خاص برای مخاطب عام نیست، لذا باید در برخورد با محافل و مراسمات مذهبی سعی کنیم از ادبیات عام استفاده کنیم.
مدیر مسئول هیئت قرآنی احیاء بیان کرد: یکی از موضوعاتی که در مبانی دینی ما بیان شده این است که حافظ اسرار باشیم و این اسرار به این معنی نیست که راز‌ها را نگه داریم بلکه به این معنی است که باید متناسب با درک مخاطبمان حرف بزنیم. همچنین در مورد اصلاح تقیه که گاهی بد تبیین می‌شود. تقیه یعنی درک افراد را در مقابل خود برای صحبت در نظر بگیرید. تقیه یعنی درک اینکه مخاطب چه دریافتی از مسائل دارد.
زائری ادامه داد: یکی از مهم‌ترین توصیه‌های دینی ما تاکید شده است در مورد حفظ اسرار است. در قران نیز آماده که اگر کسی آن را رعایت نکند مورد لعن خداوند قرار می‌گیرد؛ لذا با توجه به این موضوع اشکالی که در برنامه‌های تلویزیونی وجود دارد این است که ما اقتضائات مخاطب را در نظر نمی‌گیریم.
وی با بیان اینکه تولید برنامه‌های مذهبی در رسانه به‌ویژه در تلویزیون، نیازمند مطالعه و برنامه‌ریزی صحیح است، گفت: برخی تلویزیون‌ها در کشورهای مذهبی حتی برنامه‌هایی را در قالب آشپزی دینی یا مسابقات دینی جذاب پخش می‌کنند که بسیار مخاطب پسند است. امروز متاسفانه برنامه‌های مذهبی ما با کمترین هزینه و ساده‌ترین امکانات ساخته می‌شود که در همین حد هم نظارت در ان بسیار ضعیف است.
مدیر مسئول هیئت قرآنی احیاء افزود: متاسفانه تلویزیون در کشورهای اسلامی از کشورهای مسیحی عقب‌تر است و تلویزیون ما در تولید برنامه‌های مذهبی از دیگر تلویزیون‌های اسلامی عقب‌تر مانده است. در این خصوص کمترین هزینه‌ای که در کشور برای ساخت برنامه می‌شود مرتبط با برنامه‌های دینی و مذهبی است.
وی با بیان اینکه قاعده و برنامه خاصی را در تولید و ساخت برنامه‌های مذهبی در کشور نداریم، گفت: به همین دلیل شاهد برنامه‌های بی‌کیفیت و بدون مخاطب می‌شویم که خاصیت عکس در پذیرش مخاطب هم پیدا می‌کنند. در این زمینه متاسفانه به بد‌ترین شکل ممکن برنامه‌های مذهبی را به مخاطب عرضه می‌کنیم و می‌سازیم.
این نویسنده مذهبی تصریح کرد: امیل دورکیم، جامعه‌شناس فرانسوی، مهم‌ترین مسئله در برنامه‌های مذهبی را انتقال احساس می‌داند و نه استدلال؛ لذا باید بدانیم که مناسک آیینی جایی برای استدلال نیست. چون مخاطبان چنین برنامه‌هایی بر اثر باور و اعتقاد در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند و در بسیاری از موارد احساس رضایت معنوی از برپایی این مناسک در تلویزیون و رسانه قابل انتشار نیست.
وی در پایان با بیان اینکه بزرگترین اشتباه ما در مقوله رسانه و برنامه مذهبی این است که ما منبر را به تلوزیون کشاندیم، گفت: همین امر باعث شده که برنامه‌سازان مذهبی ما احساس کنند با وجود منبر و سخنران دیگر نیازی به برنامه‌سازی با فکر در این حوزه نیست. در این حوزه تمامی مسائل فنی، تخصصی، تجربی و حرفه‌ای فراموش شده و رعایت نمی‌شود و همین امر باعث آسیب و مشکل در این حوزه شده است.
ناشناس
| 
۱۳۹۵/۰۸/۰۴ - ۰۹:۵۵
پاسخ
با برنامه ریزی درست و دقیق در ساخت فیلم‌های مذهبی اقدام کنیم تا کار خوب و ارزنده تولید شود 
