از سوی مدیر طرح «اسوه» صورت گرفت؛
تشریح جزئیات طرح «اسوه» و پاسخ به چند نقد
گروه فعالیت‌های قرآنی: طرح تربیت قاریان نوجوان در پنج مرحله در قالب اردوهای آموزشی، سیاحتی و زیارتی و با ارائه دروس تخصصی قرائت قرآن و دروس تربیتی برگزار شد که با پایان این طرح، نکاتی که نیاز به بررسی برای بهبود بود، احصا شد. مدیر اجرایی طرح، ضمن پاسخگویی به نقدها، جزئیات بیشتری از طرح را بیان کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، طرح آموزشی ـ تربیتی قاریان ممتاز نوجوان قرآن کریم(اُسوه) که به همت جامعه فرهنگی قرآنی عصر و شورای عالی قرآن از سال 93 به اجرا در آمده است، پس از برگزاری دوره‌های اول تا چهارم در تهران، قم و کشور عراق، پنجمین دوره آن در روزهای گذشته از 3 تا 18 شهریورماه در تهران و اصفهان برگزار شد.
یکشنبه همین هفته، مطلبی در مورد طرح اُسوه با عنوان «نیم‌نگاهی به اسوه؛ طرحی قاری‌پرور» در ایکنا منتشر شد. محمدتقی میرزاجانی، مدیر این طرح و مدیر ارتباطات شورای عالی قرآن، ضمن تحسین این اقدام مبارک خبرگزاری، برای پاسخ به انتقادهای وارد شده و جهت تشریح سایر اقداماتی که در طرح اُسوه صورت گرفت، متنی را در اختیار این خبرگزاری قرار داد که از نظر می‌گذرد؛
«در مطلبی که در روزهای گذشته توسط ایکنا منتشر شد، متعاقب گفت‌وگوی خبرنگارها با تعدادی از قاریان نوجوان عضو طرح اسوه، سه موضوع مورد نقد و بررسی قرار گرفت:
1ـ در طرح اُسوه مباحث تربیتی بر مسائل آموزشی غلبه دارد طوری که دروس تخصصی تحت‌الشعاع بخش تربیتی قرار گرفته‌اند.
2ـ تعدد اساتید در یک درس، آسیب‌هایی را متوجه این طرح کرده است.
3ـ به نظرات قاریان عضو طرح، توجه چندانی نمی‌شود.
جا دارد، ابتدا از همه رسانه‌ها از جمله خبرگزاری بین‌المللی قرآن که در انعکاس اخبار طرح اُسوه تلاش می‌کنند، صمیمانه تشکر کنم. بنده به عنوان مدیر این طرح، از انتقادات سازنده کاملاً استقبال می‌کنم، لکن در مورد نکاتی که گفته شد، توضیحاتی لازم بود تا بحث یک طرفه نباشد و یک تحلیل منصفانه ارائه شود.
در مورد نسبت برنامههای آموزشی و تربیتی، کافی است برنامههای دوره پنجم که در مراسم افتتاحیه در اختیار خبرنگاران محترم هم قرار گرفت، ملاحظه شود.
در 10 روز اول دوره پنجم که در تهران برگزار شد، مجموعاً 24 جلسه به درس‌های تخصصی از قبیل صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتداء، درک معنای آیات، حفظ قرآن و مکالمه زبان عربی اختصاص یافت، این در حالی است که مباحث تربیتی و اعتقادی در هشت جلسه مستقل، همچنین در فواصل کوتاه بین نمازها ارائه شد. البته بنده اذعان می‌کنم که روح حاکم بر طرح اُسوه، توجه ویژه به تربیت قرآنی قاریان نخبه‌ای است که عضو طرح می‌شوند، منتها با این ملاحظه که در مقوله فن قرائت کم نمی‌گذاریم. علت توجه مضاعف به معنویت قاریان هم این است که متأسفانه وضعیت ما در این بخش رضایت‌بخش نیست.
چرا به تعارف بگذریم، ضمن احترام به شأن و جایگاه و تلاش‌های تک تک عناصر قرآنی کشورمان بویژه اساتید و قاریان برجسته، واقعیت این است که توجه دست‌اندرکاران، بیشتر معطوف به آموزش قاری است تا پرورش قرآنی وی. از این رو بحمدالله توفیقات جامعه قاریان در مقوله قرائت چشمگیر است تا جایی که کرسی قرائت جمهوری اسلامی ایران در سطح دنیا مطرح است، لکن باید بپذیریم که کفه تدارکات پرورشی و معنویت‌افزایی برای این قشر مؤثر، پایین‌تر است.
لذاست که اگر چنین رویکردی، احیاناً به عنوان ضعف طرح اُسوه هم قلمداد شود، ولی از نگاه ما این یک نیاز و اولویت است. اصولاً دغدغه راه‌اندازی این طرح همین بوده و ان‌شاءالله با قوت این مسیر را ادامه خواهیم داد.
*حضور نخبگان اسوه در عتبات عالیات در دوره چهارم*
اما در مورد آن‌چه که به عنوان آسیب‌های تعدّد اساتید در هر درس عنوان شده باید بگویم که اتفاقاً در دوره اخیر که پنجمین دوره از طرح پنج‌ساله اُسوه محسوب می‌شود ما ضمن این که قاریان را با توجه به جدیدالورود و یا قدیم الورود بودن، همچنین سن ایشان در هر درس به سه کلاس تقسیم کردیم، برای هر گروه یک استاد در نظر گرفتیم که ان‌شاءالله، طی پنج سال حضور خواهند داشت.
ما به این اختلاف سلایق و تفاوت‌های روش تدریس اساتید واقف هستیم، به همین جهت این تصمیم اتخاذ شد. البته در هر درس یکی از اساتید پیشکسوت، نظارت و راهبری آن بخش را عهده‌دار هستند؛ مثلاً در صوت و لحن، اساتید و قاریان جوان کشورمان آقایان مسعود نوری، مجتبی محمدبیگی و محسن یاراحمدی با اشراف استاد غلامرضا شاه‌میوه، روند آموزشی را دنبال می‌کنند. این قاعده در مورد سایر دروس نیز برقرار است.
نکته دیگری که در مطلب خبرگزاری ایکنا آمده بود، لزوم توجه به نظرات قراء، در برنامه‌ریزی‌های طرح بود که اصل مطلب درست است، لکن لزوماً همه نظرات و پیشنهادات، امکان عملیاتی شدن را ندارند و در مواردی هم سلایق شخصی افراد است.
مع الوصف به جز دریافت مکتوب نقطه نظرات قاریان در پایان هر دوره، یکی از اقدامات خوبی که در دوره اخیر انجام شد، تشکیل کارگروه مشورتی با حضور نمایندگان قاریان نوجوان عضو طرح بود که با برگزاری انتخابات، سه نفر به عضویت این کارگروه درآمدند تا نظرات، پیشنهادات و انتقادات مجموعه اعضاء را جمع‌آوری، بررسی و منعکس نمایند. این نظرات که برای ما بسیار ارزشمند است در شورای برنامه‌ریزی طرح اُسوه مطرح می‌شود و در صورتی که مناسب ارزیابی شود، حتماً مورد توجه و استفاده قرار خواهد گرفت.
*حضور نخبگان اسوه در عتبات عالیات در دوره چهارم*
ضمناً در همین دوره، کارگروه مشورتی والدین را هم با مدیریت پدر یکی از قراء عزیز راه‌اندازی کردیم تا به صورت مستمر از نقطه نظرات اولیاء هم بهره‌مند باشیم.
در فاصله بعد از برگزاری دوره چهارم طرح اُسوه در کشور عراق و در خود دوره پنجم اقداماتی صورت گرفته است که از جمله اقدامات سخت افزاری و محتوایی انجام شده در شش ماهه اخیر می‌توان به این موارد اشاره کرد:
ـ ترمیم و ارتقای ساختار تشکیلات دبیرخانه طرح اسوه با تمام وقت شدن دو نفر از همکاران در بخش معاونت اجرایی و معاونت آموزش. در همین راستا واحد آموزش به معاونت آموزش ارتقاء یافت.
ـ فعالیت چشمگیر شورای آموزش با حضور اساتید برجسته حوزه قرائت و سایر حوزه‌های آموزشی، همچنین فعالیت جدی‌تر شورای تهذیب با حضور اساتید حوزوی که معطوف به مسائل تربیتی طرح است.
ـ در بخش پرورشی که پیشتر یکی از روحانیون فاضل فعالیت می‌کردند، یک نفر دیگر از روحانیون محترم از قم که دارای مدرک دکترای علوم تربیتی هستند به جمع ما اضافه شد که در طول دوره پنجم هم حضور مستمر داشته‌اند.
ـ طراحی و اجرای طرحی با نام «تحیّت» که ناظر به اعزام هیأتی از مسئولان طرح اسوه به منازل قاریان نوجوان در شهرستان‌ها است. در این دیدارها با هماهنگی قبلی، به غیر از خود قاری و والدین وی، برخی از بستگان نزدیک، استاد قرائت قاری، مدیر مدرسه و امام جماعت مسجد محل نیز حضور دارند.
ـ طرح تلاوت‌ها و فرازهای برتر، طرح دیگری است که مدتی است در حال اجراست و شامل ارسال هفتگی یک قطعه تلاوت و سه فراز تلاوت از طریق کانال و گروه تلگرامی اُسوه است که این تلاوت‌ها توسط اساتید طرح مورد بررسی قرار می‌گیرد و نقد و تحلیل ایشان به صورت یک فایل صوتی برای قاریان عزیز ارسال می‌شود.
*دور پنجم طرح اسوه*
در جریان این فرآیند که جنبه آموزشی هم دارد، رقابت سالمی هم دنبال می‌شود و تلاوت‌های برتر هفته، ماه، فصل و دو فصل معرفی و تقدیر می‌شوند.
ـ طرح آموزش مجازی: در این طرح که به زودی اجرایی خواهد شد، مقرر است ارتباط آموزشی دبیرخانه طرح اسوه با قاریان عضو استمرار داشته باشد و در فواصل بین دوره‌های حضوری، از طریق مجازی(آف لاین) اساتید محترم با قراء در ارتباط باشند.
ـ اقدام به تألیف کتاب‌های درسی مورد نیاز و در راستای اهداف آموزشی طرح در این بخش، با همکاری تعدادی از اساتید، اقدام به تألیف کتاب‌های مورد نیاز شده است که طی ماه‌های آینده در قالب کتابچه‌هایی به چاپ خواهد رسید. بخشی از این تألیفات در قالب جزواتی در دوره اخیر مورد استفاده قرار گرفت.
ـ ضبط 60 تلاوت و 13 اذان از قاریان نوجوان جهت پخش از شبکه‌های صدا و سیما اقدام دیگری بود که در دوره پنجم انجام شد.
ـ اردوی خودسازی و آموزش مهارت‌های زندگی در اصفهان از اقدامات بسیار به جایی بود که در دوره‌های اخیر و در اصفهان اجرا شد.
برگزاری این اردو در اصفهان چه فوایدی به همراه داشت؟
*تصاویری از دوره پنجم طرح اسوه*
غالباً خانواده‌ها تلاش می‌کنند تا همه امکانات لازم را برای فرزندشان فراهم کنند تا کمترین کمبودی متوجه وی نباشد. البته اصل فراهم کردن امکانات جهت آسایش و پیشرفت فرزند کار خوبی است، امّا در برخی موارد شاهد هستیم که در این مورد زیاده‌روی صورت می‌گیرد و عملاً فرزندمان تاب و توان مواجه شدن با سختی‌ها و مشکلات را ندارد و اصطلاحاً در مقابل برخی فرازونشیب‌های روزمره کم می‌آورد.
از طرفی، به این علت که همیشه همه چیز را برای درس خواندن، قاری قرآن شدن و یا هر فعالیت دیگری مهیّا می‌بیند، ممکن است در برخی موارد از قدرشناسی این نعمت‌ها و زحمات والدین غفلت کند.
چند روزی که در اصفهان و در یکی از روستاهای کم امکانات سمیرم، برای قاریان نوجوان تدارک شد به این آسیب‌هایی که اشاره کردم، پرداخته شد. البته برنامه‌ها طوری اجرا شد که ملاحظه سن و سال این عزیزان بشود.
در این دوره به جز فعالیت‌هایی که هر کدام از اعضا جهت پخت و پز و آماده کردن صبحانه، نهار و شام انجام می‌دادند، در بخش سوارکاری، تیراندازی و دیده‌بانی هم آموزش دیدند.
استکبارشناسی و استکبارستیزی، خلوت‌های معنوی عبادی و برنامه دعا و مناجات هم در دستور کار این چند روز قرار داشت. البته روز اول هم به سیاحت و بازدید از اماکن تاریخی اصفهان اختصاص داشت که آن هم در جای خود برای قاریان عزیز مفید بوده است.
یکشنبه همین هفته، مطلبی در مورد طرح اُسوه با عنوان «نیم‌نگاهی به اسوه؛ طرحی قاری‌پرور» در ایکنا منتشر شد. محمدتقی میرزاجانی، مدیر این طرح و مدیر ارتباطات شورای عالی قرآن، ضمن تحسین این اقدام مبارک خبرگزاری، برای پاسخ به انتقادهای وارد شده و جهت تشریح سایر اقداماتی که در طرح اُسوه صورت گرفت، متنی را در اختیار این خبرگزاری قرار داد که از نظر می‌گذرد؛
«در مطلبی که در روزهای گذشته توسط ایکنا منتشر شد، متعاقب گفت‌وگوی خبرنگارها با تعدادی از قاریان نوجوان عضو طرح اسوه، سه موضوع مورد نقد و بررسی قرار گرفت:
1ـ در طرح اُسوه مباحث تربیتی بر مسائل آموزشی غلبه دارد طوری که دروس تخصصی تحت‌الشعاع بخش تربیتی قرار گرفته‌اند.
2ـ تعدد اساتید در یک درس، آسیب‌هایی را متوجه این طرح کرده است.
3ـ به نظرات قاریان عضو طرح، توجه چندانی نمی‌شود.
جا دارد، ابتدا از همه رسانه‌ها از جمله خبرگزاری بین‌المللی قرآن که در انعکاس اخبار طرح اُسوه تلاش می‌کنند، صمیمانه تشکر کنم. بنده به عنوان مدیر این طرح، از انتقادات سازنده کاملاً استقبال می‌کنم، لکن در مورد نکاتی که گفته شد، توضیحاتی لازم بود تا بحث یک طرفه نباشد و یک تحلیل منصفانه ارائه شود.
در مورد نسبت برنامههای آموزشی و تربیتی، کافی است برنامههای دوره پنجم که در مراسم افتتاحیه در اختیار خبرنگاران محترم هم قرار گرفت، ملاحظه شود.
در 10 روز اول دوره پنجم که در تهران برگزار شد، مجموعاً 24 جلسه به درس‌های تخصصی از قبیل صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتداء، درک معنای آیات، حفظ قرآن و مکالمه زبان عربی اختصاص یافت، این در حالی است که مباحث تربیتی و اعتقادی در هشت جلسه مستقل، همچنین در فواصل کوتاه بین نمازها ارائه شد. البته بنده اذعان می‌کنم که روح حاکم بر طرح اُسوه، توجه ویژه به تربیت قرآنی قاریان نخبه‌ای است که عضو طرح می‌شوند، منتها با این ملاحظه که در مقوله فن قرائت کم نمی‌گذاریم. علت توجه مضاعف به معنویت قاریان هم این است که متأسفانه وضعیت ما در این بخش رضایت‌بخش نیست.
چرا به تعارف بگذریم، ضمن احترام به شأن و جایگاه و تلاش‌های تک تک عناصر قرآنی کشورمان بویژه اساتید و قاریان برجسته، واقعیت این است که توجه دست‌اندرکاران، بیشتر معطوف به آموزش قاری است تا پرورش قرآنی وی. از این رو بحمدالله توفیقات جامعه قاریان در مقوله قرائت چشمگیر است تا جایی که کرسی قرائت جمهوری اسلامی ایران در سطح دنیا مطرح است، لکن باید بپذیریم که کفه تدارکات پرورشی و معنویت‌افزایی برای این قشر مؤثر، پایین‌تر است.
لذاست که اگر چنین رویکردی، احیاناً به عنوان ضعف طرح اُسوه هم قلمداد شود، ولی از نگاه ما این یک نیاز و اولویت است. اصولاً دغدغه راه‌اندازی این طرح همین بوده و ان‌شاءالله با قوت این مسیر را ادامه خواهیم داد.
*حضور نخبگان اسوه در عتبات عالیات در دوره چهارم*
اما در مورد آن‌چه که به عنوان آسیب‌های تعدّد اساتید در هر درس عنوان شده باید بگویم که اتفاقاً در دوره اخیر که پنجمین دوره از طرح پنج‌ساله اُسوه محسوب می‌شود ما ضمن این که قاریان را با توجه به جدیدالورود و یا قدیم الورود بودن، همچنین سن ایشان در هر درس به سه کلاس تقسیم کردیم، برای هر گروه یک استاد در نظر گرفتیم که ان‌شاءالله، طی پنج سال حضور خواهند داشت.
ما به این اختلاف سلایق و تفاوت‌های روش تدریس اساتید واقف هستیم، به همین جهت این تصمیم اتخاذ شد. البته در هر درس یکی از اساتید پیشکسوت، نظارت و راهبری آن بخش را عهده‌دار هستند؛ مثلاً در صوت و لحن، اساتید و قاریان جوان کشورمان آقایان مسعود نوری، مجتبی محمدبیگی و محسن یاراحمدی با اشراف استاد غلامرضا شاه‌میوه، روند آموزشی را دنبال می‌کنند. این قاعده در مورد سایر دروس نیز برقرار است.
نکته دیگری که در مطلب خبرگزاری ایکنا آمده بود، لزوم توجه به نظرات قراء، در برنامه‌ریزی‌های طرح بود که اصل مطلب درست است، لکن لزوماً همه نظرات و پیشنهادات، امکان عملیاتی شدن را ندارند و در مواردی هم سلایق شخصی افراد است.
مع الوصف به جز دریافت مکتوب نقطه نظرات قاریان در پایان هر دوره، یکی از اقدامات خوبی که در دوره اخیر انجام شد، تشکیل کارگروه مشورتی با حضور نمایندگان قاریان نوجوان عضو طرح بود که با برگزاری انتخابات، سه نفر به عضویت این کارگروه درآمدند تا نظرات، پیشنهادات و انتقادات مجموعه اعضاء را جمع‌آوری، بررسی و منعکس نمایند. این نظرات که برای ما بسیار ارزشمند است در شورای برنامه‌ریزی طرح اُسوه مطرح می‌شود و در صورتی که مناسب ارزیابی شود، حتماً مورد توجه و استفاده قرار خواهد گرفت.
*حضور نخبگان اسوه در عتبات عالیات در دوره چهارم*
ضمناً در همین دوره، کارگروه مشورتی والدین را هم با مدیریت پدر یکی از قراء عزیز راه‌اندازی کردیم تا به صورت مستمر از نقطه نظرات اولیاء هم بهره‌مند باشیم.
در فاصله بعد از برگزاری دوره چهارم طرح اُسوه در کشور عراق و در خود دوره پنجم اقداماتی صورت گرفته است که از جمله اقدامات سخت افزاری و محتوایی انجام شده در شش ماهه اخیر می‌توان به این موارد اشاره کرد:
ـ ترمیم و ارتقای ساختار تشکیلات دبیرخانه طرح اسوه با تمام وقت شدن دو نفر از همکاران در بخش معاونت اجرایی و معاونت آموزش. در همین راستا واحد آموزش به معاونت آموزش ارتقاء یافت.
ـ فعالیت چشمگیر شورای آموزش با حضور اساتید برجسته حوزه قرائت و سایر حوزه‌های آموزشی، همچنین فعالیت جدی‌تر شورای تهذیب با حضور اساتید حوزوی که معطوف به مسائل تربیتی طرح است.
ـ در بخش پرورشی که پیشتر یکی از روحانیون فاضل فعالیت می‌کردند، یک نفر دیگر از روحانیون محترم از قم که دارای مدرک دکترای علوم تربیتی هستند به جمع ما اضافه شد که در طول دوره پنجم هم حضور مستمر داشته‌اند.
ـ طراحی و اجرای طرحی با نام «تحیّت» که ناظر به اعزام هیأتی از مسئولان طرح اسوه به منازل قاریان نوجوان در شهرستان‌ها است. در این دیدارها با هماهنگی قبلی، به غیر از خود قاری و والدین وی، برخی از بستگان نزدیک، استاد قرائت قاری، مدیر مدرسه و امام جماعت مسجد محل نیز حضور دارند.
ـ طرح تلاوت‌ها و فرازهای برتر، طرح دیگری است که مدتی است در حال اجراست و شامل ارسال هفتگی یک قطعه تلاوت و سه فراز تلاوت از طریق کانال و گروه تلگرامی اُسوه است که این تلاوت‌ها توسط اساتید طرح مورد بررسی قرار می‌گیرد و نقد و تحلیل ایشان به صورت یک فایل صوتی برای قاریان عزیز ارسال می‌شود.
*دور پنجم طرح اسوه*
در جریان این فرآیند که جنبه آموزشی هم دارد، رقابت سالمی هم دنبال می‌شود و تلاوت‌های برتر هفته، ماه، فصل و دو فصل معرفی و تقدیر می‌شوند.
ـ طرح آموزش مجازی: در این طرح که به زودی اجرایی خواهد شد، مقرر است ارتباط آموزشی دبیرخانه طرح اسوه با قاریان عضو استمرار داشته باشد و در فواصل بین دوره‌های حضوری، از طریق مجازی(آف لاین) اساتید محترم با قراء در ارتباط باشند.
ـ اقدام به تألیف کتاب‌های درسی مورد نیاز و در راستای اهداف آموزشی طرح در این بخش، با همکاری تعدادی از اساتید، اقدام به تألیف کتاب‌های مورد نیاز شده است که طی ماه‌های آینده در قالب کتابچه‌هایی به چاپ خواهد رسید. بخشی از این تألیفات در قالب جزواتی در دوره اخیر مورد استفاده قرار گرفت.
ـ ضبط 60 تلاوت و 13 اذان از قاریان نوجوان جهت پخش از شبکه‌های صدا و سیما اقدام دیگری بود که در دوره پنجم انجام شد.
ـ اردوی خودسازی و آموزش مهارت‌های زندگی در اصفهان از اقدامات بسیار به جایی بود که در دوره‌های اخیر و در اصفهان اجرا شد.
برگزاری این اردو در اصفهان چه فوایدی به همراه داشت؟
*تصاویری از دوره پنجم طرح اسوه*
غالباً خانواده‌ها تلاش می‌کنند تا همه امکانات لازم را برای فرزندشان فراهم کنند تا کمترین کمبودی متوجه وی نباشد. البته اصل فراهم کردن امکانات جهت آسایش و پیشرفت فرزند کار خوبی است، امّا در برخی موارد شاهد هستیم که در این مورد زیاده‌روی صورت می‌گیرد و عملاً فرزندمان تاب و توان مواجه شدن با سختی‌ها و مشکلات را ندارد و اصطلاحاً در مقابل برخی فرازونشیب‌های روزمره کم می‌آورد.
از طرفی، به این علت که همیشه همه چیز را برای درس خواندن، قاری قرآن شدن و یا هر فعالیت دیگری مهیّا می‌بیند، ممکن است در برخی موارد از قدرشناسی این نعمت‌ها و زحمات والدین غفلت کند.
چند روزی که در اصفهان و در یکی از روستاهای کم امکانات سمیرم، برای قاریان نوجوان تدارک شد به این آسیب‌هایی که اشاره کردم، پرداخته شد. البته برنامه‌ها طوری اجرا شد که ملاحظه سن و سال این عزیزان بشود.
در این دوره به جز فعالیت‌هایی که هر کدام از اعضا جهت پخت و پز و آماده کردن صبحانه، نهار و شام انجام می‌دادند، در بخش سوارکاری، تیراندازی و دیده‌بانی هم آموزش دیدند.
استکبارشناسی و استکبارستیزی، خلوت‌های معنوی عبادی و برنامه دعا و مناجات هم در دستور کار این چند روز قرار داشت. البته روز اول هم به سیاحت و بازدید از اماکن تاریخی اصفهان اختصاص داشت که آن هم در جای خود برای قاریان عزیز مفید بوده است.
مطالب مرتبط
