نگاهی به ویژگی‌های کتابخانه پردیس تهران دانشگاه قرآن و حدیث از منظر کتاب‌شناس حوزه علوم اسلامی
گروه دانشگاه: حجت‌الاسلام والمسلمین معراجی با برشمردن ویژگی‌های خاص کتابخانه پردیس تهران دانشگاه قرآن و حدیث، گفت: این کتابخانه از بزرگترین منابع پژوهشگران حوزه دین است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به نقل از روابط عمومی دانشگاه قرآن و حدیث، هفته کتاب و کتاب‌خوانی و برپایی نمایشگاه تازه‌های کتاب پردیس تهران دانشگاه قرآن و حدیث بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی معراجی، کتاب‌شناس حوزه علوم اسلامی درباره کتابخانه پردیس تهران دانشگاه قرآن و حدیث انجام دهیم؛ شخصیتی که بیشتر عمر شریف خویش را وقف اعتلای فرهنگ کتاب و کتاب خوانی کرده است. مشروح صحبت‌های ایشان را در ادامه بخوانید:
کتابخانه پردیس تهران دانشگاه قرآن و حدیث با وجود عمر کوتاه خود به نظر بنده یکی از کتابخانه‌های بسیار خوب کشور محسوب می‌شود.
این کتابخانه به‌همت آیت‌الله ری شهری پایه‌گذاری شد و مانند تمام کارهای فرهنگی ایشان مورد توجه استادان، دانشجویان و پژوهشگران برجسته در حوزه علوم و معارف حدیث قرار گرفت.
آیت‌الله ری شهری همزمان با راه‌اندازی دانشکده علوم حدیث در شهرری و قم به ضرورت ایجاد کتابخانه تخصصی حدیث توجه و عنایت داشت. با این اندیشه خیلی سریع منابع و کتاب‌های مورد نیاز تهیه شد.
کتاب‌هایی که در ایران موجود بود از داخل کشور گرد آوری شد و در بخش کتاب‌های خارجی که به پژوهش‌های حدیثی مربوط بود، منابع مورد نظر را از نمایشگاه‌هایی که در کشورهای اسلامی دایر می‌شد و یا از نمایشگاه بین‌المللی کتاب ایران که یکی از نمایشگاه‌های خوب منطقه است تهیه کردیم.
آرام آرام مجموعه‌ای نسبتاً بزرگ، خوب و روز آمد از کتاب‌های متعدد حدیثی فراهم آمد تا اینکه به دلیل ایجاد رشته‌های تفسیر و علوم قرآنی و جذب دانشجویان علوم قرآنی، نیاز به منابع تفسیری و علوم قرآنی هم احساس شد.
هم‌اکنون سه کتابخانه تخصصی «علوم و معارف حدیث»، «علوم و معارف قرآن» و«تاریخ اهل بیت علیهم السلام» و دو کتابخانه اهدایی «مرحوم استاد زنده یاد حاج علی اکبر غفاری» و «مرحوم استاد شادروان حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ علی دوانی» در پردیس تهران وجود دارد که مورد مراجعه پژوهشگران عرصه قرآن، حدیث و تاریخ اهل بیت علیهم السلام قرار دارد.
اخیراً به دلیل توسعه رشته‌های دانشگاه و ایجاد رشته‌های «فقه و حقوق»، «کلام و فلسفه» و «اخلاق» منابع مورد نیاز این رشته ها نیز تهیه و در اختیار دانشجویان قرار داده شده است.
بخش دیگر کتابخانه، پایان نامه‌های قرآنی و حدیثی است که قسمت مهمی از کار را تشکیل می دهد و پایان نامه‌های مرتبط در این رشته ها با اهتمام تهیه می‌شود.
در بخش نشریات و مجلات تخصصی هم برخی مجلات منحصر به فرد وجود دارد که از کشورهای اسلامی برای کتابخانه فراهم می‌شود.
در مجموع حدود 95000 جلد کتاب از منابع بروز و کار آمد و مورد توجه دانشجویان و استادان در کتابخانه پردیس تهران وجود دارد.
ایجاد کتابخانه‌ای تخصصی با موضوع قرآن و حدیث چه مقدار ضرورت داشت؟
در تهران کتابخانه های عظیمی اعم از دانشگاهی و غیر دانشگاهی فراوانی وجود دارد و این فراوانی به اعتلای سطح علمی و فرهنگی جامعه کمک می‌کند؛ اما اینکه با نگاه تخصصی بتوان کتابخانه‌ای را ایجاد کرد، خیلی ارزنده است.
وقتی رشته‌ای تخصصی مثل علوم حدیث راه‌اندازی می‌شود، این نیاز احساس می‌شود که کتابخانه‌ای تخصصی در زمینه حدیث نیز ایجاد شود و بر همین اساس نگاه متولیان کتابخانه به جمع‌آوری منابع تخصصی حدیثی متمرکز می شود که معمولاً در کتابخانه‌های عمومی این نگاه وجود ندارد.
به‌طور نمونه در کتابخانه تخصصی حدیث و قرآن منابعی وجود دارد که می‌توان گفت در هیچ یک از کتابخانه‌های شهر بزرگ تهران موجود نیست. چون تهیه‌کنندگان این کتابخانه به این امر اهتمام دارند که تمام منابع مرتبط با حدیث و قرآن را تهیه کنند.
این خلأ در تهران کاملاً محسوس بود؛ وقتی دانشکده‌ای با آن اهداف بلند ایجاد می‌شود، باید ابزار کار مناسب نیز برای آن تهیه شود و مهمترین ابزار یک دانشگاه ایجاد یک کتابخانه کامل، جامع که نیاز دانشجو و استاد را در آن رشته بر طرف کند و چون چنین مجموعه‌ای در تهران وجود نداشت، آیت‌الله ری شهری این کار را بنیان نهاد که کار بسیار ارزنده‌ای است.
البته تا رسیدن به هدف اصلی و نهایی فاصله داریم؛ لذا از همه صاحب‌نظران، استادان و دانشجویان عرصه قرآن و حدیث تقاضا داریم ما را با راهنمایی‌های خود یاری کنند تا این کتابخانه که در شهرری و در جوار حرم مطهر محدث عالی مقام حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) قرار گرفته هر روز از گذشته بهتر شود.
به نظر شما مهمترین خصوصیت و ویژگی کتابخانه پردیس تهران چیست؟
مهمترین خصوصیت کتابخانه از نظر من که از خادمین کتابداران و کتاب شناسان هستم روز آمد بودن منابع کتابخانه است. هر منبعی در داخل و خارج کشور چاپ شود که مرتبط با قرآن، حدیث و تاریخ اهل بیت علیهم السلام باشد با فاصله اندکی تهیه می شود و در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد.
الان کتاب‌های چاپ 2015 میلادی، 1436 هجری قمری و 1394 هجری شمسی در کتابخانه فراوان تهیه شده است.
اینکه کتابخانه ای بتواند بروز باشد و آخرین پژوهش های مرتبط را گرد آوری کند و در اختیار علاقه مندان قرار دهد این از ویژگی های خوب یک کتابخانه است.
توجه به کتابخانه‌های دیجیتال و مجازی یک ضرورت انکار ناپذیر
هدف مسئولان دانشگاه هدف والایی است و همواره جهت دستیابی به این هدف کمک و حمایت می‌کنند که این کتابخانه به یکی از کتابخانه‌های مرجع کشور و جهان اسلام تبدیل شود که ان‌شاءالله امیدواریم به این هدف برسیم.
کم کم با گسترش شبکه‌های مجازی باید به سمت ایجاد کتابخانه دیجیتال برویم تا در آینده تمام علاقه‌مندان به کتاب حتی بتوانند از راه دور نیز از منابع کتابخانه استفاده کنند. فضا کم کم به سمت کتابخانه‌های مجازی پیش می‌رود و ما نمی‌توانیم از این امر غافل شویم. ضمن اینکه به تهیه منابع چاپی باید اهتمام داشته باشیم، از کتابخانه مجازی هم نباید غافل شویم.
من فکر می‌کنم شبکه‌های مجازی نمی‌توانند چاپ و نشر کتاب را به‌طور کامل به حاشیه ببرند؛ این شبکه‌ها می‌توانند عرصه خوب و موفقی را برای کتاب‌های مجازی تعریف کنند ولی نمی‌توان تصور کرد که دیگر به کتاب کاغذی احتیاج نداشته باشیم.
به‌طور مثال رسانه‌ها و مطبوعات کشور تقریباً روی سایت‌های اینترنتی نیز وجود دارد و دسترسی به اینترنت هم در این زمان کار مشکلی نیست ولی باز هم بازار روزنامه‌ها پر رونق است.
با همه این مسائل بعید به نظر می‌رسد که یک زمان بیاید که مردم به این کتاب‌های فیزیکی احتیاج نداشته باشند.
توصیه‌ای دلسوزانه به دانشجویان و پژوهشگران
من خودم را قابل نمی‌دانم که دیگران را توصیه کنم. واقعیت امر این است که نرخ مطالعه در کشور ما خیلی بالا نیست و کمی نگران‌کننده است. تولید کتاب، فکر و اندیشه نسبتاً خوب است ولی نرخ مطالعه متأسفانه خوب نیست. ما از اهل پژوهش، استادان و دانشجویان انتظار داریم بیشتر به سمت کتاب بیایند.
منابع خوبی در کتابخانه پردیس تهران دانشگاه قرآن و حدیث وجود دارد که از علاقه‌مندان به پژوهش و تحقیق دعوت می‌شود از این منابع ارزشمند استفاده کنند.
جامعه‌ای رشد پیدا می‌کند که از نرخ مطالعه بالایی برخوردار باشد؛ کشورهایی که از نظر کتاب فقیر هستند، از نظر علمی و تکنولوژی هم فقیر می‌شوند. عشق و علاقه به کتاب در ضمیر و نهاد ملت ایران وجود دارد و نیاز به مشوق‌هایی هست که استادان، دانشجویان و پژوهشگران بیشتر به سمت کتاب روی آورند.
یک پیشنهاد
خوب است کتابخانه‌ها با برنامه‌ریزی مناسب در روزهای تعطیل هم باز باشند و به مراجعان خدمت‌رسانی کنند و حتی ساعت فعالیت کتابخانه را نیز در روزهای عادی افزایش دهند.
حتماً برخی از مردم می‌خواهند ساعتی از روزهای تعطیل خود را در کتابخانه و به مطالعه بگذرانند، این‌ها عواملی است که باعث می‌شود مردم جامعه به کتاب خواندن تشویق شوند و کتاب‌خوانی به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود.
و سخن آخر ...
در پایان از همه عزیزانی که در شکل دادن این کتابخانه سهم داشتند، از آیت‌الله ری شهری، رئیس دانشگاه قرآن و حدیث، حجت‌الاسلام والمسلمین قائمی، رئیس پردیس تهران، مسئولان و کارکنان کتابخانه و از دانشجویان تشکر می‌کنم. به امید روزی که ملت ما به یک ملت کتاب‌خوان، کتاب‌دان و دانشمند تبدیل شوند.
