پاسخ به یک ابهام قرآنی در برنامه هفتم توسعه

به گزارش ایکنا، رئیس دولت سیزدهم 28 خردادماه لایحه برنامه هفتم توسعه را تحویل مجلس شورای اسلامی داد تا کار بررسی این برنامه 149 صفحه‌ای در کمیسیون تلفیق آغاز شود. 

لایحه برنامه هفتم توسعه برای سال‌های 1402 تا 1406 تدوین شده و 22 فصل و 7 بخش دارد که برخی از این بخش‌ها شامل بخش‌های اقتصادی، زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی، علمی، فناوری و آموزشی و ... است. در فصل پانزدهم این برنامه که به مباحث فرهنگی و اجتماعی پرداخته شده، در ماده 74 اعلام شده است که «در اجرای بندهای سیزدهم و چهاردهم سیاست‌های کلی برنامه و به منظور تحقق اهداف کمی زیر مطابق با احکام این فصل اقدام می‌شود». در ادامه جدول شماره 16 درج شده که محتوای آن به اهداف کمی سنجه‌های عملکردی فرهنگ عمومی و رسانه اختصاص یافته است.

از جمله اعداد سیاستگذاری شده در این جدول می‌توان به 600 هزار عنوان رسانه برخط ثبت شده و دارای مجوز اشاره کرد. عددی که نقدهای زیادی را متوجه خود دیده و بیشتر شبیه یک اشتباه ویرایشی است تا یک سیاستگذاری در عرصه رسانه‌ای کشور. اما آنچه در این جدول محل سؤال فعالان حوزه قرآن کریم قرار گرفته تعداد مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت است. در جدول شماره 16 برنامه هفتم توسعه و در برابر تعداد مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت عدد 1600 قرار داده شده است. این عدد و رقم سؤالات و ابهامات متعددی را در ذهن فعالان قرآنی ایجاد کرده است.

تلقی این است که مؤسسه دایر کردن فقط صدور مجوز نیست، این مؤسسه باید بتواند در یک شرایطی به کار خود ادامه دهد، یعنی بتواند فعالیت شاخصی داشته باشد و ...؛ اینها اقتضائات و حداقل‌هایی است که همه آن هم از سوی دولت تأمین نمی‌شود و خود مؤسسه باید یک داشته‌هایی داشته باشد تا دولت هم یک کمک‌های حداقلی لحاظ کند

از جمله ابهامات این است که آیا عدد و رقم اعلام شده، تعداد کل مؤسسات قرآنی کشور تا پایان برنامه هفتم توسعه خواهد بود؟ اگر اینگونه باشد هم اینک تعداد مؤسسات قرآنی فعال کشور بیش از دو برابر رقم هدف‌گذاری شده است.

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در مراسم افتتاحیه سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن و در حضور رئیس جمهور و مدیران قرآنی کشور از صدور مجوز برای 3000 مؤسسه قرآنی خبر داده بود. با این حساب آیا می‌توان اینگونه برداشت کرد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بحث تعداد مؤسسات قرآنی و قبل از شروع برنامه هفتم توسعه، موفق به تحقق دو برابری هدف کمی در نظر گرفته شده است؟

نکته دیگر این است که احتمال می‌رود عدد اعلام شده، ضریب افزایش تعداد مؤسسات قرآنی کشور تا پایان برنامه هفتم توسعه باشد، یعنی در این برنامه پیش‌بینی شده باشد در پایان اجرای برنامه هفتم 1600 مؤسسه قرآنی به مؤسسات قرآنی کشور اضافه شود. اگر منظور از درج عدد 1600 همین نکته اخیر باشد، باز هم باید در متن سند برنامه هفتم به این نکته اشاره می‌شد، در صورتی که این ادبیات در متن سند نیامده است، لذا به نظر می‌رسد در خوشبینانه‌ترین حالت نیاز به تغییر ادبیات در این بخش احساس شود. 

برای رفع این ابهام و پس از پاسخگو نبودن معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد توضیحات مربوط به این ابهامات را از قائم مقام معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد جویا شدیم.

محمدمهدی عزیززاده، قائم‌مقام معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در مورد این موضوع، با اشاره به اینکه برنامه هفتم توسعه هنوز به قانون تبدیل نشده و در دست بررسی است، گفت: هم‌اکنون مفاد قرآنی در مجلس و از طریق فراکسیون مربوطه در حال پیگیری است.

وی با اشاره به پیشنهادات معاونت قرآن و عترت برای درج در لایحه برنامه هفتم توسعه گفت: این پیشنهادات بسیار مبسوط بود، اما بخشی از آن بنا بر مصالحی نیامده است. با وجود این در مجلس در حال پیگیری هستیم تا مباحث قرآنی در این برنامه تقویت شود.

عزیززاده تصریح کرد: عددی که در مورد تعداد مؤسسات قرآنی کشور وجود دارد و به بیش از 3000 مؤسسه اشاره می‌شود با احتساب شعب این مؤسسات است. برای مثال مؤسسه‌ای همچون جامعةالقرآن حدود 500 شعبه دارد که هر کدام از این شعب به عنوان یک مؤسسه مجزا حساب شده است. 

قائم‌مقام معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: مراد از عدد 1600 مؤسسه، که در برنامه هفتم توسعه مورد اشاره قرار گرفته، ضریب افزایش است، یعنی برآورد اولیه این است که تا پایان برنامه هفتم توسعه 1600 مؤسسه به مؤسسات موجود اضافه شود. 

وی در ادامه در پاسخ به این سؤال که بر چه اساس این عدد بر روی 1600 قرار گرفته است؟ اظهار کرد: این عدد نه کم است و نه زیاد، چون در برنامه، عدد پایه انتخاب می‌شود. این عدد نهایی و غایی نیست، طبیعتاً به اقتضای وضعیت امور قرآنی کشور می‌شود، این عدد افزایش یابد و منعی برای افزایش آن نیست. لذا این 1600 حداقل تکلیفی است که باید در طول این بازه انجام شود.

عزیززاده در ادامه در مورد چگونگی رسیدن به عدد 1600 به عنوان عدد پایه در برنامه هفتم توسعه، به تعطیلی مؤسسات در ایام کرونا اشاره و بیان کرد: مباحثی همچون مسائل اقتصادی، بیمه، مالیات و مسائل متعدد دیگری که برای مؤسسات به وجود آمد، مشکلاتی را ایجاد کرد و باعث تعطیلی برخی مؤسسات شد. به نظر می‌رسد با حمایت‌هایی که پیش‌بینی شده است شاهد نرخ رشد چهار تا پنج درصدی در مجموع مؤسسات فعال باشیم. از سوی دیگر برای اینکه به تعداد مؤسسات قبل از شیوع کرونا بازگردیم، باید حدود 500 تا 600 مؤسسه احیا شود. در برنامه هفتم توسعه تقریباً دو برابر این رقم به عنوان عدد پایه در نظر گرفته شده و حاصل عدد 1600 است. 

عددی که در مورد تعداد مؤسسات قرآنی کشور وجود دارد و به بیش از 3000 مؤسسه اشاره می‌شود با احتساب شعب این مؤسسات است. برای مثال مؤسسه‌ای همچون جامعةالقرآن حدود 500 شعبه دارد که هر کدام از این شعب به عنوان یک مؤسسه مجزا حساب شده است

قائم‌مقام معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به سؤالی در مورد تعداد دقیق مؤسسات قرآنی کشور و اشاره وزیر ارشاد در افتتاحیه نمایشگاه قرآن به سه هزار مؤسسه اظهار کرد: وزیر ارشاد در آن مراسم به کل مجوزهای صادر شده اشاره کردند که این تعداد مؤسسات فعال فعلی نیست.  

وی بیان کرد: تلقی ما این است که مؤسسه دایر کردن فقط صدور مجوز نیست، این مؤسسه باید بتواند در یک شرایطی به کار خود ادامه دهد، یعنی بتواند فعالیت شاخصی داشته باشد و ...؛ اینها اقتضائات و حداقل‌هایی است که همه آن از سوی دولت تأمین نمی‌شود و مؤسسه باید داشته‌هایی داشته باشد تا دولت کمک‌ حداقلی را لحاظ کند.

عزیززاده با تأکید بر اینکه تمام تلاش ما این است که در این توسعه شاخص‌های مختلف را مورد لحاظ قرار دهیم، اظهار کرد: هدف ما راه‌اندازی مؤسسات در مناطقی که کم‌برخوردار بوده و تعداد مؤسسات کمتری دارند، است. الان در هیئت رسیدگی یکی از شاخص‌ها این است که وقتی تقاضا می‌آید ابتدا نگاه می‌کنیم که در آن منطقه چند مؤسسه فعالیت می‌کنند.