نبود رویکرد علمی؛ مانع اساسی توسعه روابط عمومی‌ها
کتاب «روابط عمومی چیست» شامل مجموعه یادداشت‌های احمد یحیایی ایله‌ای است که معتقد است؛ روابط عمومی علمی محصول جامعه مدرن است، اما دیجیتال نیست، بلکه کارکرد اصلی و ذاتی روابط عمومی، توسعه ارتباطات انسانی است و یکی از موانع اساسی توسعه روابط عمومی، فقدان رویکرد علمی و کیفی به آن است.
به گزارش ایکنا؛ کتاب «روابط عمومی چیست» مجموعه یادداشت‌های احمد یحیایی ایله‌ای درباره روابط عمومی در دنیای مدیریت و کسب و کار و به طور کلی فعالیت‌های اجتماعی امروزی است که از سوی انتشارات سیمای شرق منتشر شده است. وی این یادداشت‌ها را در طول یک دهه برای نشریات تخصصی ارتباطات و روابط عمومی و همچنین سمینارها و کنفرانس‌های روابط عمومی و روزنامه‌های سراسری نوشته است.
این یادداشت‌ها در راستای تببین جایگاه علمی روابط عمومی و در ۱۰ فصل با عناوین روابط عمومی علم است، فلسفه روابط عمومی، روابط عمومی و اخلاق، مطالعات اجتماعی، برنامه‌ریزی روابط عمومی، روابط عمومی و تبلیغات، روابط عمومی و تشریفات، روابط عمومی و اطلاع‌رسانی، روابط عمومی در عمل و روابط عمومی ایرانی تدوین شده است.
وقتی از علم روابط عمومی سخن می‌گوییم، به معنای آن است که روابط عمومی از مجموعه‌ای از نظریه‌ها و الگو‌های علمی تبعیت می‌کند و اجرای فعالیت‌های آن باید بر مبنای اصول حرف‌های و علمی باشد، چون نظریه یکی از مؤلفه‌های اصلی علم است. به بیانی دیگر، افرادی که برای روابط عمومی جایگاه علمی قائل نیستند، آشنایی کافی با اطلاعات و دانش تولید شده در این حوزه ندارند و به همین دلیل معمولاً سلیقه را عامل اصلی تفاوت فعالیت‌های روابط عمومی می‌دانند.
یحیایی که سال‌ها در حوزه روابط عمومی فعالیت کرده است، برای تألیف این کتاب مجموعه یادداشت‌های خود را که در سمینارها، همایش‌ها و جشنواره‌های ملی و بین‌الملی منتشر شده‌اند، گردهم آورده و توضیح می‌دهد که علم روابط عمومی، چگونه برای تدوین تئوری‌های زیربنایی خود از جامعه‌شناسی، ارتباطات، مدیریت، علوم سیاسی، روانشناسی و... کمک گرفته است. این علم میان‌رشته‌ای، مبنا‌های نظری‌های خود را به طور خاص از علوم ارتباطات اجتماعی اتخاذ کرده و در عمل نیز به طور گسترد‌های چندرشته‌ای عمل می‌کند. به همین دلیل برای شناخت دقیق و ادعای تسلط بر این علم، لازم است با هر کدام از رشته‌های یادشده آشنایی پیدا کنیم و از پویایی و تحول دائم این دانش آگاه باشیم.
روابط عمومی چیست
در بخشی از کتاب یاد شده درباره اینکه روابط عمومی علم است یا هنر و یا تجربه، آمده است؛ در این باره سه مکتب در زمینه روزنامه‌نگاری و روابط عمومی وجود دارد؛ برخی معتقدند روابط عمومی هنر است، برخی معتقدند روابط عمومی تجربه است و برخی معتقدند روابط عمومی علم است. واقعیت غیرقابل انکار دنیای مدرن، توسعه علمی و انجام فعالیت‌ها با محور علم است. روابط عمومی نیز از این قاعده مستثنی نیست و تمام تلاش استادان و کارشناسان این رشته در کشور باید تبیین مؤلفه‌های علمی روابط عمومی باشد تا بتوانیم در حوزه بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشیم و الگو‌های بومی طراحی کنیم. بحث، حل این مسئله با دادن پاسخ قطعی به این پرسش مهم نیست، اما باید تلاش کرد تا مؤلفه‌هایی علمی برای روابط عمومی تبیین شود.
وابستگی تام روابط عمومی به علوم ارتباطات این معنا و مفهوم را تداعی می‌کند که لازم است کارگزاران روابط عمومی بر علوم ارتباطات تسلط کافی داشته باشند. علاوه بر علوم ارتباطات، روابط عمومی علمی است که از علوم دیگری مانند روان شناسی، جامعه شناسی، مدیریت و ... نیز کمک می‌گیرد. روابط عمومی همه این علوم را در راستای تبیین استانداد‌های علمی به کار می‌گیرد تا با اتکا به آمار و ریاضیات و روش تحقیق به اندازه گیری و سنجش اثربخشی فعالیت‌ها به کمک قوانینی جهان‌شمول دست یابد.
فقدان رویکرد علمی به روابط عمومی
روابط عمومی علمی باید با یاری علوم اجتماعی و انسانی در جهت؛ نیازسنجی مستمر و تهیه و تولید اطلاعات، برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت، اجرای به هنگام و دقیق اقدامات ارتباطی و ارزیابی کمی و کیفی فعالیت‌ها همواره در حال رشد باشد. همچنین باید توانایی تحلیل محیط و شرایط محیطی را داشته باشد و اطلاع‌رسانی را جایگزین تبلیغات کند. پاسخگوی جامه مدرن باشد و با به کارگیری ابزار و روش‌های مدرن توانایی تحلیل و پاسخگویی سؤالات جامعه را داشته باشد، زیرا روابط عمومی علمی محصول جامعه مدرن است، اما دیجیتال نیست، بلکه کارکرد اصلی و ذاتی روابط عمومی، توسعه ارتباطات انسانی است. در واقع یکی از موانع اساسی توسعه روابط عمومی، فقدان رویکرد علمی و کیفی به روابط عمومی است.
در بخش دیگری از این کتاب درباره روابط عمومی توسعه‌بخش یا خوشبینانه می‌خوانیم؛ بیشتر صاحبنظران و اندیشمندان روابط عمومی بر این باورند که روابط عمومی کارکردی اخلاقی و به طور جدی‌تر همان مسئولیت اجتماعی سازمان است و نگاهی خوشبینانه به تأثیر روابطعمومی بر سازمان‌ها دارند و حتی بر این باورند که با توسعه روابط عمومی‌ها و بهره‌وری از آن، توسعه و به‌ویژه توسعه اقتصادی رونق و سرعت خواهد گرفت. در واقع، در این دیدگاه، روابط عمومی نقش تسهیل‌گر ارتباطی و تقویت‌کننده سرمایه اجتماعی سازمان را بر عهده دارد و بخشی استراتژیک از سازمان محسوب می‌شود.
روابط عمومی خوشبینانه یا بدبینانه
در روابط عمومی سلطه‌بخش(بدبینانه) نیز عده دیگری از صاحبنظران نیز اعتقاد دارند که روابط عمومی ذاتاً مشکلی ندارد، اما در طول حیات و هنگام ممات خود هرچه بیشتر رشد کرده است، بیشتر به ابزاری قویتر برای فریب مشتریان و مردم تبدیل شده است، به طوری که امروزه روابط عمومی به ماشین فریبکاری، پنهانکاری و بزرگنمایی تبدیل شده است.
«یورگن هابرماس»، فیلسوف و جامعه‌شناس آلمانی امریکایی، با دیدی انتقادی روابط عمومی را بررسی کرده است و می‌گوید: «کارشناسان روابط عمومی فرایند آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی را به سمت دستکاری پیام و دستکاری افکارعمومی برده‌اند». همچنین، ادوارد برنیز گفته است: «متخصصان روابط عمومی می‌توانند با استفاده از توانایی‌های خود، مردم را به هر سمتی که می‌خواهند، سوق دهند».
این دیدگاه جای بحث و بررسی بیشتری دارد. اما، واقعیت غیرقابل انکار این است که روابط عمومی‌ها در کشور ما نقش توسعه‌بخشی خود را از دست داده‌اند یا این نقش به قدری کمرنگ است که قابل دفاع نیست، به طوری که همواره شاهد دفاع همه‌جانبه روابط عمومی‌ها از سازمان و البته بیشتر از آن دفاع از رؤسای سازمان هستیم و کمتر دیده‌ایم که روابط عمومی در برابر اشتباهات یا خدمات ضعیف و بی‌کیفیت سازمان از مردم و مشتریان دفاع کرده باشد.
یادآور می‌شود؛ کتاب «روابط عمومی چیست» مناسب کسانی است که در حوزه ارتباطات و علوم اجتماعی پژوهش می‌کنند.
انتهای پیام
