تشدید بحران در عراق به دلیل تضاد منافع گروه‌های داخلی و خارجی است

به گزارش ایکنا؛ بحران جدید در عراق که پس از استعفای رهبر جریان صدر عراق و کناره‌گیری وی از  عرصه سیاسی رخ داد، باعث شده است هواداران جریان صدر به خیابان‌ها بیایند و تجمع اعتراض‌آمیز، تصرف منطقه سبز، بروز ناآرامی‌ها و کشته و زخمی‌شدن شماری از معترضان در درگیری با نیروهای امنیتی را به همراه داشته باشد.

اردشیر پشنگ، کارشناس روابط بین‌الملل و مسائل خاورمیانه و عراق، در گفت‌و‌گویی که با ایکنا انجام داد، درباره این بحران و عواقب و ریشه‌های آن سخن گفت که در ادامه از نظر می‌گذرد:

ایکنا ـ در حال حاضر شاهد بروز ناآرامی در عراق هستیم، ریشه این ناآرامی‌ها را در چه مسائلی می‌بینید؟

عوامل مختلف ساختاری، تاریخی و سیاسی در بروز ناآرامی‌ها در عراق دخیل هستند. عراق در مرحله‌ای است که هنوز به ثبات نرسیده و نظام سیاسی آن، با وجود اینکه دموکراتیک است، اما به دلیل ضعف ساختار نهادهای مدنی، جامعه مدنی، پررنگ بودن هویت‌های غیرملی، دخالت بازیگران فرا منطقه‌ای و اولویت منافع فردی و گروهی بر منافع ملی، تحت الشعاع قرار گرفته و باعث افزایش روز افزون مشکلات عراق شده است.

در این دوره گذار،  شاهد هستیم که عراق از کشورهایی است که بالاترین میزان فساد و اختلاس را در ساختار خود داشته و دارد. این مسائل باعث تشدید میزان نارضایتی مردم شده و دولت‌ها نتوانسته‌اند کارآمدی کافی و بدیهیاتی مانند تأمین برق و آب را برای شهروندان عراقی داشته باشند.

این باعث شده که به رغم درآمدهای بالای نفتی، بسیاری از امور در عراق با مشکل مواجه و همین زمینه‌ساز بحران‌های سیاسی و اعتراض شده است.

ایکنا ـ چقدر می‌توان گروه‌ها و نیروهای خارجی را در این تحولات دخیل دانست؟

گروه‌ها و نیروهای خارجی نقش بسیار پررنگ و متأسفانه منفی در این تحولات دارند. تعارض و تضاد منافع بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با یکدیگر باعث شده که از سال 2003 به بعد، این کشور تبدیل به محل بازی و زورآزمایی بازیگران مختلف شود.

این زورآزمایی خود را در یارگیری از افراد و جریان‌های سیاسی در عراق بازتولید کرده و باعث شده که مشکلات در این زمینه بیشتر و گروه‌های سیاسی در عراق هم به نوعی در عقبه درگیری منافع و تضاد اهداف بازیگران خارجی قرار گرفته و رو در روی یکدیگر قرار بگیرند که در نهایت تشدید و افزایش مشکلات در عراق را در پی داشته است.

ایکنا ـ نقش مراجع عراقی در چنین شرایطی چیست؟

آیت‌الله سیستانی و سایر مراجع عراقی تلاش کرده‌اند با توصیه‌هایی به گروه‌های مختلف باعث آرامش بشوند اما این آرامش عملیاتی و به معنای حل مسئله نیست و متأسفانه مشکلات در عراق آنچنان عمیق و ساختاری بوده که با این سبک و شیوه حل نخواهد شد.

ایکنا ـ آیا وحدت احزاب و گروه‌های عراقی در چنین شرایطی ممکن است؟ آیا  این اتفاق با توجه به اختلافات بین آنها امکان دارد رخ دهد؟ 

برقراری چیزی به نام وحدت در بین گروه‌های عراقی بسیار سخت است. ما این وضعیت (عدم وحدت) را چه در بین شیعیان و چه در بین اهل سنت و کردها داریم که این در میان اهل سنت و گروه‌های مرتبط با آنها بیشتر است.

گروه‌های مختلف عراقی، نگاه‌های متفاوتی نسبت به مسائل و اهداف مختلفی دارند. برخی از این گروه‌ها می‌خواهند شبیه حزب‌الله (لبنان) باشند که هم سیاسی باشند و هم نظامی و در عین حال مستقل از دولت و درون دولت باشند.

این تضاد نگاه‌ها در مورد عراق باعث شده که اجماع بین آنها بسیار سخت بشود. گروه آقای صدر به دنبال دولت اکثریت ملی بود که نتوانست به این هدف برسد و گروه مقابل وی به دنبال دولت وحدت ملی بود که مخالف اصلی آنها مقتدی صدر است. این تضاد منافع و ایدئولوژی که در عراق وجود دارد باعث شده که بحران به سطح خیابان‌ها برسد.

 ایکنا ـ این تحولات چه تأثیری بر کشورهای همسایه عراق خواهد داشت؟

مادامی که نخبگان اصلی در عراق و بازیگران اصلی در خارج از منطقه به توافقی نرسند، این بحران ادامه خواهد داشت. این توافق به معنای ثبات در اهداف و عقب‌نشینی گروه‌ها از برخی خواسته‌های خود است.

گفت‌و‌گو: محمدحسن گودرزی