سیاست خارجی ایدئولوژیک؛ از واقعیت تا سوء‌برداشت‌ها + صوت
رئیس پیشین نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در قاهره ایدئولوژیک بودن جمهوری اسلامی و سیاست خارجی آن را یک منبع عظیم قدرت برای ایران اسلامی دانست و گفت: توصیه برخی به کنار گذاشتن رویکرد ایدئولوژیک در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در کنار تلاش قدرت‌های جهانی در این زمینه نشان می‌دهد که آنها به درستی این نقطه قوت جمهوری اسلامی را در عرصه بین‌المللی تشخیص داده‌اند و به همین دلیل به انحای مختلف تلاش می‌کنند این منبع قدرت را از ایران بگیرند.
به گزارش ایکنا، رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات‌شان به مناسبت میلاد پیامبر(ص) و هفته وحدت با تأکید بر مسئله ادای حق جامعیت اسلام فرمودند: «گاهی می‌شنوید گفته می‌شود که «دیپلماسی را ایدئولوژیک نکنید»، با ایدئولوژی مربوط [نکنید] یعنی اسلام در مسئله سیاست خارجی و مسائل بین‌المللی بایستی اظهار نظری نکند؛ در مسئله اشاعه خیر، اقامه عدل، مقابله با شُرور، مقابله با ظلم، جلوگیری از اَشرار عالم، در این زمینه‌ها، اسلام کاره‌ای نیست. در این عرصه‌های مهمّ زندگی بشری، اسلام نه مرجع فکری باشد، نه راهنمای عملی باشد؛ این اصراری است که دارند... آنچه اسلام مطرح می‌کند، این است که عرصه فعّالیّت این دین، تمام گستره زندگی بشر است؛ از اعماق قلب او تا مسائل اجتماعی، تا مسائل سیاسی، تا مسائل بین‌المللی، تا مسائلی که به مجموعه بشریت ارتباط دارد.»
مجتبی امانی، رئیس پیشین نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در قاهره، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره ایدئولوژیک بودن سیاست خارجی جمهوری اسلامی و برداشت‌های غلط از این مفهوم گفت: به عنوان یک مسلمان تکالیفی از سوی دین اسلام بر عهده ما گذاشته شده که باید در زندگی مسلمانان مورد توجه قرار گیرد و این تکالیف دارای ابعاد فردی و اجتماعی است. بنابراین ایدئولوژی و به عبارت دیگر امر و نهی‌های مکتبی باید در همه ابعاد زندگی مسلمانان نمود داشته باشد.
نقش محوری ایدئولوژی در حکومت دینی
وی ادامه داد: از طرف دیگر به لحاظ حکومتی و اجتماعی نیز قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وظایفی را برای مسئولان مشخص کرده و آنها باید این وظایف را انجام دهند و لذا می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که ایدئولوژی یک نقش بسیار برجسته در حکمرانی دینی و به ویژه در جمهوری اسلامی دارد و سیاست خارجی نیز از این مسئله مستثنی نیست.
امانی اظهار کرد: این موضوع در سیاست خارجی جمهوری اسلامی در نظر گرفته شده و به همین دلیل اهدافی در قانون اساسی و اسناد بالادستی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی تعریف شده است. ایدئولوژیک بودن جمهوری اسلامی و سیاست خارجی آن یک منبع عظیم قدرت برای ایران اسلامی است و هیچ تمدنی در دنیا شکل نگرفته مگر اینکه مبتنی بر یک ایدئولوژی یا مکتب فکری و ارزشی باشد تا براساس آن اهداف مشخصی را تعریف کند.
چرا قدرت‌های جهانی می‌خواهند ایران سیاست خارجی ایدئولوژیک را کنار بگذارد
این دیپلمات ارشد کشورمان بیان کرد: بنابراین اگر کسی توصیه می‌کند جمهوری اسلامی ایران رویکرد ایدئولوژیک خودش را کنار بگذارد در واقع به این معناست که می‌خواهد ایران را از این مؤلفه و منبع قدرت‌آفرین محروم کند. در همه مذاکرات که میان ایران و قدرت‌های دنیا انجام شده آنها به تلویح یا تصریح خواستار کنار گذاشتن ایدئولوژی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی شده‌اند.
وی افزود: گاهی توصیه به کنار گذاشتن ایدئولوژی از سوی جمهوری اسلامی در مجموعه سیاست‌ها از جمله در سیاست خارجی، به معنای حذف انقلابی‌گری توصیف می‌شود. در واقع این قدرت‌ها می‌خواهند ایران اهداف انقلابی خود را در منطقه و جهان، که برخاسته از همان ایدئولوژی اسلامی است، کنار بگذارد و این نشان می‌دهد که آنها به درستی این نقطه قوت جمهوری اسلامی را در عرصه بین‌المللی تشخیص داده‌اند و به همین دلیل به انحای مختلف تلاش می‌کنند این منبع قدرت را از ایران بگیرند. به اعتقاد من صفت و رویکرد ایدئولوژیک نه فقط در سیاست خارجی بلکه باید در سایر برنامه‌ها و عرصه‌ها نیز باید لحاظ شود و این نقش مهمی در عملکرد جمهوری اسلامی و تحقق اهداف آن دارد.
دوگانه جعلی منافع ملی ـ ایدئولوژی
امانی درباره طرح برخی شبهات مبنی بر تضاد میان سیاست خارجی ایدئولوژیک با سیاست خارجی مبتنی بر منافع ملی یا تضاد میان رویکرد ایدئولوژیک در سیاست خارجی با مزیت‌های ژئوپلیتیکی ایران گفت: اهداف ایدئولوژیک معمولا فراتر از اهداف داخلی هستند و به نوعی یک دایره گسترده‌ای را تشکیل می‌دهند که سایر اهدافی که موجب ارتقای جایگاه کشور می‌شود، ذیل آن قرار می‌گیرند، لذا ایدئولوژیک بودن سیاست خارجی نه تنها مغایر منافع ملی نیست بلکه اصل منافع ملی کشور در همین ایدئولوژیک بودن نظام است. در واقع منافع ملی جمهوری اسلامی ایران اقتضا می‌کند ویژگی ایدئولوژیک بودن خودش را همواره حفظ کند و ارتقا دهد.
رئیس پیشین نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در قاهره درباره نمونه برخی از این شبهات نسبت به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در موضوع افغانستان نسبت به طالبان یا در خصوص حمایت از جمهوری آذربایجان در بحران قره‌باغ با اولویت دادن ایدئولوژی بر مزیت‌های ژئوپلیتیکی ایران گفت: منافع ملی، اهداف ژئوپلیتیک و ایدئولوژی جمهوری اسلامی ایران مغایرتی با هم ندارند. اگر در برخی مواقع فاصله‌ای میان آنها احساس می‌شود یا به خاطر فقدان اطلاعات عمیق از صحنه‌های میدانی و دیپلماتیک است یا از سوی دیگر در فضای پیچیده‌ای که الان در جهان و به خصوص منطقه ما وجود دارد انتخاب اهداف مختلف و برگزیدن راهکارها براساس سه اصل «عزت، حکمت، مصلحت» است که رهبر معظم انقلاب این اصول را در اعمال سیاست خارجی کشور مهم دانسته‌اند.
امانی یادآور شد: اگر در جایی تصور می‌شود عقب‌نشینی انجام گرفته و یا در جایی به زعم برخی کاستی‌هایی وجود دارد که تفاوت بین اهداف ژئوپلیتیک و منطقه‌ای و ایدئولوژیک را نمایان می‌کند، باید به این دو عامل در کنار عامل زمان توجه کرد و مسئولان کشور هم براساس این مؤلفه‌ها تصمیم لازم را در زمان و مکان خاص خودش با لحاظ شرایط منطقه‌ای اتخاذ می‌کنند.
پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع)؛ ایدئولوژیک‌ترین شخصیت‌های تاریخ
وی تأکید کرد: به یاد داشته باشیم که پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) ایدئولوژیک‌ترین شخصیت‌های تاریخ بودند که در دوره‌های گوناگون براساس شرایط خاص آن دوره عمل می‌کردند و لذا دوگانه‌هایی مانند ایدئولوژیک ـ منافع ملی یا ایدئولوژیک ـ ژئوپلیتیک چندان درست نیست و کسانی که اولویت ژئوپلیتیک بر ایدئولوژیک را مطرح می‌کنند، در واقع بیشتر مقوله ملی‌گرایی را دنبال می‌کنند.
امانی در پایان اظهار کرد: در همین مسئله افغانستان آمریکایی‌ها به دنبال درگیر کردن ایران با طالبان هستند تا یک تنش دائمی در مرزهای ایران شکل گیرد و از اینکه ایران در زمین آنها بازی نکرده ناراحت هستند. آنها زمانی نگران حضور ایران در عراق و سوریه بودند و بیان می‌کردند ایران نباید در سوریه و عراق علیه داعش درگیر شود و تحقق اهداف خود را در گرو عدم درگیری ایران می‌دانستند اما امروز عدم درگیری ایران در افغانستان را مخالف اهداف خود می‌دانند و از آن ناراحت هستند.
انتهای پیام
