از اهمیت ترسیم چشم‌انداز تا آفت‌های اُفت کیفی تبلیغ

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، دومین جلسه از سلسله نشست‌های تبیینی با عنوان «گفتمان فرهنگی استان چهارمحال‌وبختیاری با موضوع گام دوم تبلیغ»، عصر روز گذشته، ۳۱ خردادماه، با حضور اساتید حوزه علمیه استان در شهرکرد برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالله مرادی، معاون تعلیم و تربیت سپاه قمر بنی‌هاشم(ع) در پاسخ به این پرسش که آیا «گام اول تبلیغ» که در چهل ساله نخست حیات انقلاب اسلامی شکل گرفته، قابل دفاع است یا خیر، اظهار کرد: در چله نخست انقلاب قطعا اتفاقات بسیار خوب و مبارکی مانند گسترش مراکز حوزه علمیه، تربیت هزاران طلبه خواهر و برادر، ایجاد مراکز تخصصی و آگاهی‌بخشی مردم نسبت به اسلام و انقلاب رخ داد.

گام دوم انقلاب؛ مطلع خجسته تبلیغ

وی با اشاره به ظرفیت فرهنگی عظیم و بکر استان، گفت: ظرفیت مردم این منطقه امر تبلیغ را آسان کرده است اما نباید از آفت‌ها نیز غافل ماند، لذا گام دوم تبلیغ که با گام دوم انقلاب اسلامی آغاز می‌شود، می‌تواند یک مطلع مبارک و اتفاق خجسته باشد که با نگاه به چهل ساله اول بتوان اشکالات و آفت‌ها را رفع کرد.

حجت‌الاسلام مرادی با بیان اینکه با توجه به ظرفیت ایجاد شده با استقرار حکومت اسلامی در کشور انتظار می‌رفت «کیفیت تبلیغ» مطلوب‌تر از وضعیت موجود باشد، افزود: مجموعه مدیریت تبلیغ که شامل چندین نهاد است، در برخی موارد در ترسیم چشم‌انداز و قله غافل ماندند.

وی با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری به ترسیم چشم‌اندازها، گفت: برخی نظام‌ها و ساختارهای ساخته شده به دلیل عدم ترسیم قله و هدف دچار تغییر شدند و اهداف بر اساس روش و بینش این یا آن مدیرِ تغییر یافته باز تعریف شد، بدان معنا که با تغییر مدیریت‌ها کل مجموعه تغییر یافت.

این کارشناس فرهنگی در تبیین دلایل پایین بودن کیفیت تبلیغ در چهل ساله نخست انقلاب، بیان کرد: عدم توجه به ظرفیت‌ها به‌ویژه ظرفیت‌های بومی در استانِ عالم‌پروری مانند چهارمحال‌وبختیاری، وجود تشتت آرا و تفرقه در جبهه حق و ایمان، جزیره‌ای عمل کردن و برخی عوامل دیگر سبب شد که کیفیت تبلیغ به سطح مورد انتظار نرسد.

وظیفه متولیان برای موفقیت کار تبلیغ

حجت‌الاسلام مرادی در پاسخ به این پرسش که وظیفه نهادهای متولی مانند برای رسیدن به نقطه مترقی تبلیغ چیست‌؟ بیان کرد: در امر تبلیغ، فرد اهمیت دارد همچنان‌که مقام معظم رهبری در گام دوم بر امر خودسازی تاکید دارند، لذا نهادهای متولی باید در این راستا پیش روند.

وی ادامه داد: متولیان امر تبلیغ باید با بازنگری در مقوله تبلیغ یک نگاه نو به آن داشته باشند چرا که سبک و سیاق قدیمی تبلیغ نمی‌تواند پاسخگوی جامعه امروز باشد، گاه در شرح وظایف دستگاه‌ها با ساختار و سبک چند دهه پیش در حال حرکت هستیم که باید بازنگری شود.

حجت‌الاسلام مرادی جوان‌گرایی را یکی از وظایف نهادهای متولی در راستای بازنگری در ساختارها دانست و افزود: مقام معظم رهبری بر دولت جوان حزب‌اللهی تاکید دارند که بتواند با فکر و اندیشه نو، جوان و قابل فهم منشا تحول شود.

معاون تعلیم و تربیت سپاه قمر بنی‌هاشم(ع) با پیشنهاد قرار گرفتن همه متولیان تبلیغ ذیل یک پرچم و تشکیل ستاد مشترک، تاکید کرد: مدیریت این ستاد به جوانان جهادی، مومن، انقلابی و آتش به اختیار سپرده شود تا یک ستاد قوی با نقشه راه تشکیل دهند.

حجت‌الاسلام مرادی با یادآوری ظرفیت بالای زیست‌بومی استان، گفت: استان ما یک منطقه با فرهنگ اصیل است که کمتر دچار دستخوش شده، پوشش زنان و مردان اصیل منطقه، آداب و سنت‌ها، احترام به بزرگترها به‌ویژه مادر، و ده‌ها نکته مثبت را می‌توان از فرهنگ اصیل مردمان این منطقه استخراج و تبیین کرد.

پیشنهاد واحد درسی فرهنگ بومی در حوزه

وی تاکید کرد: پیشنهاد می‌شود حوزه علمیه به عنوان پرچمدار تربیت مبلغ، یک واحد درسی را به معرفی فرهنگ بومی مناطق اختصاص دهد تا مبلغان زبان محلی، فرهنگ، عادت‌ها و آیین‌های منطقه‌ای را که متولی تبلیغ در آن هستند، فرا بگیرند و ارتباط خوبی با اهالی برقرار کنند.

حجت‌الاسلام مرادی بیان کرد: توجه به کرسی‌های آزاداندیشی در امر تبلیغ بسیار اهمیت دارد که باید نه فقط به صورت تخصصی بلکه به صورت عمومی و با حضور مردم برگزار شود، ضمن اینکه توجه به جامعه عظیم و موثر زنان و نقش هدایتگری آنان باید در دستور کار قرار گیرد.

مدیر تعلیم و تربیت سپاه قمر بنی هاشم(ع) ظرفیت میدانی سپاه و بسیج را یادآور شد و گفت: این مجموعه با ظرفیت عظیم همواره پای کار است. ضمن اینکه در حیطه وظایف متولیان تبلیغ توجه آنان به فراهم‌سازی بستر بازگشت طلاب به استان و نیز توجه متولیان به ایجاد معنویت و اخلاق که در بیانیه گام دوم انقلاب نیز مورد تاکید واقع شده، حائز اهمیت است.

آفت‌های اُفت کیفی تبلیغ

در ادامه جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالفضل احمدی، مدیر حوزه علمیه ولایت شهرکرد با اشاره به رشد کمی امر تبلیغ در چهل ساله نخست انقلاب اسلامی، اظهار کرد: با این وجود به لحاظ کیفیت تبلیغ چنین پیشرفتی را شاهد نبوده‌ایم چرا که تاثیرگذاری تبلیغ کمتر بوده است.

وی یکی از آثار تبلیغ پس از انقلاب را جذب شمار بالای جوانان مستعد و علاقمند به حوزه علمیه دانست و تصریح کرد: البته در تربیت نیروهای میدانی، تاثیرگذار و تحول‌خواه با توجه به میزان رشد کمی نیروها، توفیق چندانی کسب نشده است.

حجت‌الاسلام احمدی در تبیین علل پایین بودن کیفیت تبلیغ، بیان کرد: یکی از عوامل دخیل در این موضوع پایین بودن انگیزه‌ها است که هر چه پیش آمدیم کاهش یافت، حال آنکه در ابتدای انقلاب و حتی پیش از آن، انگیزه‌های الهی و دینی در تبلیغ موثر بود.

مدرس حوزه علمیه در استان عامل دوم را توان علمی مبلغان عنوان کرد و افزود: بار علمی منبری امروز در مقایسه با مبلغانی مانند مرحوم فلسفی یا مقام معظم رهبری که منبرهایشان تبدیل به کتاب می‌شد، کاهش یافته است.

حجت‌الاسلام احمدی ملاحظات افراد و اشخاص را عامل سوم آفت کیفیت تبلیغ دانست و تصریح کرد: بر اساس آیه قرآن «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ»، مبلغان جز از خدا نباید ترس داشته باشند حال آنکه گاه ملاحظات جناحی و فردی در تبلیغ لحاظ می‌شود.

مدیر حوزه علمیه ولایت شهرکرد تاکید کرد: مردمی بودن مبلغ تاثیر بسزایی در موفقیت کار تبلیغ دارد، مبلغ و منبری امروز به ندرت در جامعه رفت و آمد دارد و میان او با مردم فاصله افتاده است، لذا رابطه و تبلیغ رفتاری کمرنگ شده است.

حجت‌الاسلام احمدی توجه به جنبه عمومی و فراگیر جلسات را حائز اهمیت دانست و ادامه داد: مشاهده می‌کنیم که در بسیاری از روستاها و مناطق محروم مبلغ ثابت وجود ندارد و تمرکز جمعیتی مبلغان در مراکز شهری قرار دارد.

وی تاکید کرد: مبلغان امروز باید به مباحث دینی متناسب با علم روز مجهز شوند که مطالب آنان برای جوان روزگار امروز کارایی داشته باشد و او را برای چند سال دیگر آماده کند. تجهیز مهارتی نیز حائز اهمیت است که شیوه‌های تبلیغی مجازی و حقیقی را در کارگاه‌ها فرا بگیرد تا در امر تبلیغ خسته نشود و عقب‌نشینی نکند.

حجت‌الاسلام احمدی با تاکید بر اینکه خداوند انبیا را به زبان قوم خودشان بر مردم نازل کرده است، گفت: تجهیز به علم متناسب روز در کنار مهارت‌افزایی در امر تبلیغ و نیز توجه به تبلیغ تهذیبی در موفقیت کار تبلیغ مهم است. با استناد به آیه ۱۲۲ سوره مبارکه توبه، امر تبلیغ باید به کارشناسی سپرده شود که امر دین را درک کرده باشد و بتواند آن‌را به دیگران بفهماند.

این کارشناس فرهنگی در استان تاکید کرد: حمایت مالی، حمایت محتوایی و مهارتی، ارزش‌گذاری کار مبلغ، نظارت، سرکشی و دل‌جویی مسئولان از مبلغان مناطق دور افتاده‌، استعدادیابی در امر تبلیغ و ... از عوامل تاثیرگذار در امر تبلیغ هستند.

حجت‌الاسلام احمدی با تاکید بر داشتن نقشه راه، اهداف و مبانی متناسب با مکان و زمان، تصریح کرد: زمان‌، مکان، افراد، ابزار، میدان و مخاطبان مولفه‌های مهمی هستند که در امر تبلیغ باید مورد توجه قرار گیرد، برنامه‌های شهر را نمی‌توان در روستا عملیاتی کرد بلکه مناطق باید تفکیک شوند. امروز فضای مجازی یک میدان تبلیغی تمام عیار است که نباید از آن غافل شد و این مقدار کار که در این فضا انجام می‌شود در مقایسه با کار دشمنان و معاندان، ناچیز است.

مدیر حوزه علمیه ولایت شهرکرد گفت: پیشنهاد می‌شود مبلغان کف جامعه که در میدان تبلیغ در روستاها و شهرها حضور دارند و دلسوز و دغدغه‌مند هستند جلسات کاربردی با مسئولان و متولیان استانی تشکیل دهند و دغدغه‌های کف جامعه را به بحث بگذارند.

ضرورت انگیزه‌آفرینی برای نخبگان تبلیغ

در ادامه جلسه، فاطمه امیدی، مدیر مرکز تخصصی معصومیه(س) شهرکرد با اشاره به بیشتر دیده شدن توانایی و ظرفیت زنان در جامعه امروز در مقایسه با پیش از انقلاب، اظهار کرد: خوشبختانه نگاه غالب گذشته به زنان در فرهنگ‌هایی مانند فرهنگ استان ما تغییر کرده است و زنان از امکانات اجتماعی بیشتری در مقایسه با گذشته برخوردار هستند که گواه این ادعا جمعیت دختران و زنان حوزوی و دانشگاهی است و حوزه علمیه خواهران یکی از برکات انقلاب اسلامی به شمار می‌رود.

وی با تاکید بر وجود الگوهایی نظیر حضرت فاطمه زهرا(س) و خدیجه(س) برای زنان امروز، گفت: امروزه مبحث مدل‌سازی در گفتمان‌های فرهنگی حائز اهمیت است و به نظر می‌رسد الگوها باید حول محور خانواده باشد، یعنی اگر بانوی مبلغ دین را الگو در نظر می‌گیریم او را در نقش‌های مهم خانوادگی یعنی دختر، زن و مادر بودن مورد توجه قرار دهیم. نقش زن و مادر در خانواده بسیار حیاتی است لذا خانواده باید به عنوان محور مورد توجه قرار گیرد.

امیدی یکی از آسیب‌های تبلیغ در حوزه بانوان را ورود افراد کم‌سواد به این حیطه و تبدیل جریان تبلیغ به یک جریان بازاری دانست و گفت: امروزه شاهد ظهور بانوان مداح هستیم که گاهی الفبای تبلیغ را نیز نمی‌دانند و فقط به منظور گرم ساختن جلسات خانگی و روضه و مولودی‌خوانی به امر تبلیغ آسیب می‌زنند و راه را بر افراد آموزش دیده و با سواد می‌بندند.

وی با اشاره به کمرنگ شدن انگیزه‌ها، بیان کرد: اگر همه تشکیلات تبلیغ اعم از حوزه علمیه، اوقاف، فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی و ... یک افق را ببینند و به یک سمت و سو حرکت کنند، بی‌انگیزگی‌ها کاسته خواهد شد، باید به نخبگان تبلیغ انگیزه داد و آنان را با حمایت‌های مادی و معنوی و علمی و آموزشی تقویت کرد.