مخالفت با تشکیل کمیسیونی جدید در امور قرآنی/ تأکید بر طرح مسائل کلان‌تر در جلسات آتی
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ در جلسه پنجاه‌وچهارم کمیسیون تبلیغ و ترویج قرآن، موضوع تشکیل کمیسیونی با موضوع فعالیت‌های قرآنی در عرصه بین‌الملل مطرح شد که با انتقاداتی از سوی اعضا مواجه و در نهایت پس از تبادل نظر و بحث‌های فراوان پیشنهاد شد که طرح توجیهی مشتمل بر ضرورت و اهداف چنین اقدامی تدوین شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ پنجاه‌وچهارمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم، صبح امروز، هشتم دی‌ماه با حضور سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر اعضای کمیسیون به منظور بررسی چهار پیش‌دستور و سه دستور برگزار شد.
در ابتدای این جلسه عبدالهادی فقهی‌زاده، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به بیان توضیحاتی در مورد دستورهای این جلسه پرداخت و گفت: اولین پیش‌دستور، تصمیم‌گیری در مورد معرفی سومین صاحب‌نظر حقیقی عضو کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن است که اعلام وصول شده و اکنون حجت‌الاسلام والمسلمین «سعید بهمنی» و «محمدعلی خواجه‌پیری» دو عضو حقیقی هستند و تصمیم‌گیری در مورد نفر سوم در این جلسه صورت می‌گیرد.
وی افزود: براساس آئین‌نامه‌ای که در گذشته تهیه شده بود، انتخاب سومین صاحب‌نظر حقیقی برعهده هیئت مشترک رسیدگی به امور مؤسسات قرآنی بود. این هیئت دو سال فعالیت داشت و سال گذشته تفکیک شد و به دو هیئت در دو سازمان مرتبط تبدیل شد که در حال حاضر هم با جدیت فعالیت دارند. بر همین اساس پیشنهاد دبیرخانه کمیسیون درباره این است که با توجه به انفکاک هیئت رسیدگی مشترک، عضو سوم با معرفی شورای توسعه فرهنگ قرآنی صورت بگیرد تا اینکه کار اختصاصاً به معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سازمان تبلیغات اسلامی واگذار نشود.
انتخاب یک صاحب‌نظر حقیقی دیگر در کمیسیون
بر همین اساس، هر کدام از حاضران در این جلسه به بیان نکاتی در این مورد پرداختند. مهم‌ترین مخالف این تصمیم‌گیری رحیم قربانی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های فرهنگی قرآن و عترت کشور بود که اعتقاد داشت جایگاه هیئت رسیدگی مشترک از طریق کمیته هماهنگی برطرف شده است. قربانی بر این موضوع تأکید کرد که سومین نفر حقیقی عضو کمیسیون باید از طریق این کمیته یا اتحادیه مدغم معرفی شود. در پاسخ به این مخالف اعلام شد که نمایندگان اتحادیه‌های مردمی در کمیسیون عضویت دارند و لذا سومین عضو حقیقی کمیسیون باید از طریق دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی، که خروجی انتخاب اعضای شوراست، معرفی شود.
دومین پیش‌دستور جلسه پنجاه و چهارم کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن، بررسی سازوکار لغو عضویت اعضای کارگروه‌های کمیسیون، در صورت داشتن غیبت‌های طولانی بود. بر اساس این پیش‌دستور برخی از اعضای کارگروه‌های کمیسیون، غیبت‌های طولانی دارند. لذا کارگروه برای ترغیب اعضا به حضور در جلسات وضعیت عضویت آنها در کارگروه را در صورت سه جلسه غیبت متوالی، مورد بررسی مجدد قرار خواهد داد تا در مورد لغو عضویت آن دستگاه تصمیم‌گیری شود.
اضافه شدن دستگاه‌ها تضعیف کار را به دنبال دارد
سپس هر کدام از حاضران به بحث در این باره پرداختند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر این موضوع تأکید کرد که اضافه شدن دستگاه‌ها تضعیف کار را به دنبال دارد و همچنین حضور نیافتن اعضا در جلسات را یکی دیگر از عوامل تضعیف برشمرد.
در ادامه چندین پیشنهاد مطرح شد. اولین پیشنهاد، انجام اصلاحاتی در این ماده و اضافه شدن تبصره‌ای به آن مبنی بر غیبت بدون عذر موجه، پیشنهاد دوم واگذاری تصمیم‌گیری در مورد این موضوع از طرف کمیسیون به کارگروه، پیشنهاد سوم مبنی بر حذف نکردن عضو و وادار کردن سازمان‌ها برای حضور مستمر، پیشنهاد چهارم حذف پس از سه جلسه متوالی و پنج جلسه غیرمتوالی و پیشنهاد پنجم نیز تذکر پس از سه جلسه غیبت و حذف پس از پنج جلسه غیبت بود که در نهایت مقرر شد به جای لغو عضویت اعضای غایب، سازمان‌ها وادار به حضور در جلسات شوند.
بر اساس گزارش ایکنا، سومین پیش‌دستور این جلسه مربوط به بررسی عضویت اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان در کمیسیون بود که به شور گذاشته شد. در این بخش ابتدا علیرضا کاظمی، معاون پرورشی وزیر آموزش و پرورش، با اشاره به اینکه وزارت آموزش و پرورش چهار اتحادیه دارد و اتحادیه انجمن‌ها یکی از آنهاست، گفت: عضویت این اتحادیه در کمیسیون می‌تواند توقع برای عضویت دیگر اتحادیه‌ها را به وجود بیاورد. لذا ضرورت این کار مشخص نشده و باید ضرورت چنین اضافه شدن‌هایی مشخص شود. از دیگر پیشنهادها می‌توان به تشکیل کارگروه برای بررسی نقاط ضعف و قوت عضویت دستگاه‌های جدید در کمیسیون‌ها، تعریف شاخص‌هایی برای عضویت دستگاه‌های جدید، وجود دستگاه‌های اولی‌تر از اتحادیه انجمن‌های دانش آموزی برای عضویت در کمیسیون و ... اشاره کرد.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیز در این بخش با تأکید بر اینکه شاخص‌های دستگاه‌های دولتی و شاخص نهادهای مدنی فراگیر متصل به دستگاه‌ها را داریم، گفت: کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد وابسته به وزارت ارشاد است و وزارت ارشاد عضو کمیسیون است، اما کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، به اعتبار شبکه‌ای که در فضای کشور دارد، از ظرفیت مردمی خوبی برخوردار است و به عنوان یک نهاد مردمی متصل، می‌تواند در کارهای تبلیغی و ترویجی تأثیرگذار باشد.
وی افزود: ممکن است آموزش و پرورش با همین نگاه چنین رویکردی را انتخاب کرده باشد. دستگاه‌های دولتی ظرفیتی دارند، اما مجموعه نهادهای مردمی و مدنی متصل به دستگاه‌ها، فرصتی را دارند. پیشنهاد من این است که شاخص‌هایی تدوین شود که بتوانیم مقداری ترکیب جریان مردمی را تقویت کنیم. این نهادهای مدنی به کمک مجموعه‌هایی می‌آید که صرفاً در حوزه قرآن کار می‌کنند. این ظرفیت‌ها اگر به ظرفیت دستگاه‌های دولتی و حکومتی متصل شوند، می‌توانند به تحقق اهداف کمیسیون و شورای توسعه کمک کنند.
ایجاد کارگروه موقت تنظیم شاخص‌های عضویت در کارگروه‌ها و کمیسیون‌ها
در این بخش در نهایت پیشنهاد شد «کارگروه موقت تنظیم شاخص‌های عضویت در کارگروه‌ها و کمیسیون‌ها» تشکیل شود تا شاخص‌های مربوط به این عضویت تهیه شود. در این کارگروه حجت‌الاسلام والمسلمین «سعید بهمنی»، «محمد علی خواجه‌پیری»، «مهدی قره‌شیخلو»، «رحیم قربانی» عضویت خواهند داشت و با همکاری دبیرخانه، شاخصها را تدوین خواهند کرد تا حداکثر در دو جلسه آینده بررسی شود.
گزارش ایکنا حاکی است؛ آخرین پیش‌دستور این جلسه مربوط به نامه رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات و رئیس کارگروه قرآن و فعالیت‌های بین‌الملل کمیسیون تبلیغ و ترویج به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. «ابوذر ابراهیمی‌ترکمان» در نامه خود خواهان ارتقای سطح کارگروه قرآن و بین‌الملل به یک کمیسیون موازی با دیگر کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی بود. این موضوع با توجه به حضور نداشتن رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات کلی مطرح شد.
در ادامه هر کدام از اعضا به بیان نظرات خود پرداختند. این موضوع با مخالفت اکثریت اعضا مواجه شد و بسیاری از اعضا اعتقاد داشتند که کمیسیون‌ها به لحاظ قانونی اجازه تشکیل یک کمیسیون دیگر موازی با خود را ندارند. همچنین برخی اعضا بر این موضوع که کارگروه بین‌الملل تاکنون موضوع جدیدی را به کمیسیون ارائه نداده و مواردی مهمی از آن بیرون نیامده است تأکید و اعتقاد داشتند که ارتقای ساختار آن با توجه به انفعالی که وجود دارد، ضروری به نظر نمی‌رسد.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیز در این بخش از جلسه گفت: کارگروهی که بخواهد ارتقا پیدا کند، باید در جایگاهی در دستور کار قرار گیرد. دو مسیری که مطرح شده قابل جمع است؛ اول اینکه کارگروه بین‌الملل مقداری توسعه پیدا کند و اعضای جدیدی به آن اضافه شود. ضمن اینکه از لحاظ طبقه‌بندی کمیسیون به نظر نمی‌رسد در حیطه وظایف این کمیسیون باشد که کمیسیونی را به ساختارها اضافه کند. اما اینکه در داخل خود کارگروه تعدادی را اضافه کنیم یا تغییراتی در آن ایجاد کنیم نیز می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد.
در نهایت و پس از تبادل نظر و بحث‌های فراوان پیشنهاد شد که از کارگروه خواسته شود تا طرح توجیهی مشتمل بر ضرورت و اهداف چنین اقدامی را تدوین کند و در ادامه به شور و به بحث گذاشته شود.
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این جلسه احکام عضویت حجت‌الاسلام والمسلمین سعید بهمنی و محمدعلی خواجه‌پیری اهدا شد و پس از آن اولین دستور اصلی جلسه، که مربوط به پیشنهادهای مطرح شده در مورد اصلاحات شاخص‌های تبلیغ و ترویج قرآن کریم بود، مطرح شد.
در این بخش ابتدا محمدمهدی عزیززاده، مدیر کل کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن، به بیان پیشینه‌ای از این شاخصها پرداخت و گفت: در اسفندماه سال 95 و در جلسه چهل‌ودوم کمیسیون، شاخص‌های توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی را در صحن تصویب کردیم. یکی از وظایف کمیسیون موضوع سنجش وضعیت فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی در دستگاه‌های مختلف است. آنجا 48 شاخص را طی یک سند تهیه کردیم.
وی افزود: آخرین بخش شاخصها مربوط به حوزه اثربخشی بود که در حوزه فردی، خانوادگی و اجتماعی میزان موفقیت فعالیت‌ها را می‌سنجید. بعد از اینکه سند تصویب شد، عرصه فعالیت‌ها روشن‌تر شد متوجه شدیم برای سنجش برخی از فعالیت‌های پیش‌بینی شده شاخص مشخصی وجود ندارد. در این بخش شش شاخص هست که پنج شاخص مربوط به حوزه فرایندهاست. با توجه به اینکه در جلسه آینده شورای توسعه، موضوع شاخص‌های توسعه در دستور است، اگر آن شاخصها و تقسیم کار صورت بگیرد، تمام شاخص‌های اثربخشی را از شاخصها حذف خواهیم کرد.
ولی یاراحمدی نیز در این بخش به بیان نکاتی در مورد این شاخصها پرداخت و گفت: شاخص‌هایی که در گذشته در بخش‌های مختلف تهیه شده است شاخص‌های توسعه فعالیت‌های قرآنی بوده است، در صورتی که فقط یک سطح از فعالیت‌های ما توسعه‌ای است که عموماً هم نخبگانی‌اند که شاید در عامه مردم نیز اثرگذار باشد. تعداد جلسات قرآن، معلمان قرآن و .. شاخص‌های کمی است که رشد معناداری داشته‌‌اند و در نهایت فعالیت‌های قرآنی را نیز گسترش داده‌اند، کاری که در 40 سال گذشته به خوبی صورت گرفته است.
وی افزود: در لایه دوم انس با قرآن، گفتمان قرآنی، عمق‌بخشی به فعالیت‌های قرآنی و ... مورد توجه قرار نگرفته است، آیا اصلاً شاخص‌هایی در این زمینه تعریف شده و پژوهش جامعی در این زمینه داریم. در حال حاضر عمده مصوبات شورای توسعه فرهنگ قرآنی در مورد فعالیت‌های قرآنی است که برای نخبگان قرآنی است، جایگاه مردم در این بین کجاست؟ به جز قرآنی‌ها چه کسی باید به دنبال مسائل کلانی همچون نظام‌سازی و مسائلی از این دست برود؟ سؤال من از شورای توسعه این است که آیا گزارشی وجود دارد که نقش قرآنی‌ها را در جامعه‌سازی قرآنی معلوم کرده باشد.
بر اساس گزارش ایکنا در ادامه این جلسه، پیشنهادهایی همچون محدود شدن شاخص‌های این سند به شاخص‌های کمی و فرایندی و نادیده گرفتن شاخص‌های کیفی، تجدید نظر در مجموعه شاخصها، داشتن نگاه مجموعه‌ای به شاخصها و مشخص شدن وضعیت شاخصها در یکی از جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کاستن از شاخص‌های کمی به نفع شاخص‌های کیفی و اثربخشی از سوی اعضای کمیسیون مطرح و در نهایت نیز مقرر شد شاخص‌های کمی از طریق کمیسیون مورد بررسی قرار بگیرد و شاخص‌های کیفی هم به شورای توسعه فرهنگ قرآنی واگذار شود.
دومین و سومین دستور اصلی پنجاه و چهارمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم بررسی آیین‌نامه پیشنهادی برای رصد، هماهنگی و ارزیابی فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی کشور و جدول مربوط به اجرای سند بود.
در این بخش محمدمهدی عزیززاده، مدیر کل کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم، گفت: شورای توسعه فرهنگ قرآنی ماده واحده سازوکارهای هماهنگ شده اجرای اسناد را در اسفندماه 97 ابلاغ کرد. بلافاصله اولین جلسه موضوع مطرح شد و وزیر ارشاد هم مصوبه را ابلاغ کردند. موظف هستیم تمام فعالیت‌ها، فرایندها و برنامه‌های قرآنی را منطبق بر این سند بازبینی و احتمالاً بازطراحی کنیم تا وضعیت آنها با سند نسبت‌سنجی شود.
وی افزود: اخیراً هم معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ کردند تمامی فعالیت‌ها و برنامه‌های قرآنی کشور در دستگاه‌ها در لوایح بودجه سنواتی در محتوا و عنوان باید با اسناد راهبردی اجرای منشور یکسان‌سازی شود. در همین راستا ابتدا باید تمام وضعیت موجود را رصد کنیم و بسنجیم، جدولی که مربوط به دستور سوم است برنامه زمانی اجرای این موضوع است که تا پایان اردیبهشت‌ماه گزارشی را به صحن کمیسیون در همین رابطه ارائه خواهیم داد. در نهایت یک بسته خروجی خواهیم داشت که تکلیف دستگاه‌ها منطبق بر سند روشن خواهد شد، احتمال ارتقا، تثبیت، حذف و ... فعالیت‌ها و مأموریت‌ها وجود دارد. نظام رصد استقرار و جلوگیری از عدم انحراف این وضعیت نیز در نظر گرفته شده است.
در این بخش کلیات آیین‌نامه پیشنهادی به تصویب رسید و تصویب نهایی آن به جلسات آتی کمیسیون موکول شد. مقرر شد نظرات مکتوب تا دو هفته دیگر به دبیرخانه کمیسیون ارسال شود تا در جلسات آینده در مورد تصویب این آیین‌نامه بحث شود.
در بخش دیگری از این نشست محمدعلی خواجه‌پیری به بیان نکاتی در مورد فعالیت‌های قرآنی کشور و نیز شورای توسعه فرهنگ قرآنی و منشور پرداخت و پس از آن نیز سیدمحمدجواد شوشتری، رئیس سازمان قرآنی دانشگاهیان، نکاتی را تذکر داد.
اولویت با دستورات اصلی جلسه باشد نه پیش‌دستور
شوشتری با انتقاد از موارد مطرح شده در پیش‌دستورهای جلسه، گفت: ضمن احترام به همه اگر پیش‌دستورهای این جلسه مطرح هم نمی‌شد، اشکالی به وجود نمی‌آورد. این در حالی است که در حوالی ماه مبارک رمضان دو اتفاق بزرگ قرآنی را در کشور شاهد هستیم. مسابقات بین‌المللی قرآن کریم و نمایشگاه بین‌المللی قرآن دو رویداد بزرگ قرآنی است که فاصله کمی تا آنها باقی نمانده است. به نظر من هیچ اشکالی ندارد که وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی میزبان باشد و همه وزرا به نمایشگاه بیایند و حتی بخش‌های دیگر نیز درگیر این نمایشگاه شوند. باید سهم وزارت نفت، صنعت و معدن، آموزش و پرورش و .. برای قرآن در نمایشگاه مشخص شود. نباید به خود وزارت ارشاد بسنده کنیم.
وی با اشاره به اینکه تا زمان برپایی دو رویداد بزرگ قرآنی مشخص نیست چه تعداد جلسه دیگر از این دست شاهد باشیم، گفت: اگر قرار است دستوری در مورد این رویدادها در جلسات، گذاشته شود بهتر است تا قبل از آغاز آن رویدادها در نظر گرفته شود.
بر اساس گزارش ایکنا در پایان این جلسه، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به بیان صحبت‌های کوتاهی پرداخت و با تأکید بر اینکه برخی از مواردی که در این جلسه مطرح شد برای بررسی بیشتر در جلسه آینده مطرح شود، گفت: ما به عنوان کمیسیون باید بیشتر به خروجی‌ها و اتفاقاتی که افتاده است، فکر کنیم. کارهایی هم که تاکنون صورت گرفته است ارزشمند بوده و توانسته قواعد کارها را روشن و اصلاح کند و ادبیات موضوع را شکل دهد.
وی گفت: جلسه آینده را با همین نگاه که مطرح شد پیگیری کنیم و با زمانی که از این دولت باقی مانده است، گفت‌وگو را به مسائل کلان‌تر اختصاص دهیم. در همین راستا کارهایی که از وزیر ساخته است و کارهایی که دبیرخانه و کمیسیون باید انجام دهند، باید احصا شود تا بتوانیم حرکتی را آغاز کنیم.
صالحی در پایان با تأکید بر اینکه ماده‌واحده تصویب‌شده در راستای همین هم‌افزایی‌ها بوده است، اظهار کرد: ما به عنوان دستگاه‌هایی که در کنار هم قرار داریم ظرفیت کمی نداریم. ممکن است منابع ما فاصله زیادی با دیگر منابع داشته باشد، اما اگر همین‌ها در کنار هم قرار گیرد، می‌تواند کمک کند.
گزارش تصویری را اینجا ببینید.
انتهای پیام
