علم‌اندوزی؛ مهم‌ترین میراث پیامبر(ص) در میان مردم
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: در رأس آنچه به‌عنوان میراث از پیامبر اسلام(ص) باقی‌مانده است، باید از ارزش علم و علم‌اندوزی در میان مردم و آحاد جامعه نام برد.
محمد باغستانی کوزه‌گر، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی، در خصوص مهم‌ترین میراث پیامبر اسلام(ص) در بین مردم، اظهار کرد: در رأس آنچه به‌عنوان میراث از حضرت محمد مصطفی(ص) باقی‌مانده است، باید از ارزش علم و علم‌اندوزی در میان مردم و آحاد جامعه نام برد. بزرگترین میراث پیامبر(ص)، کوشش‌هایی است که ایشان برای گسترش علم و آگاهی در جامعه شکل داد و خود را از سوی قرآن مأمور دید که به جامعه آموزش دهد و مردم را به مسائل، مسیر و اهداف زندگی آگاه کند.
وی ادامه داد: حضرت محمد(ص)، این آگاهی را به هیچ حوزه خاصی محدود نکرد و همه قلمروهای زندگی اجتماعی را آکنده از علم میدید، به این معنا که در هیچ یک از آنها نمی‌توان وارد شد، مگر با اتکا به علم، دانش و آگاهی به آن کار.
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: یکی از مبانی پیامبر(ص) برای این مأموریت، اتکا به آیات مختلفی از جمله آیه ۳۶ سوره الإسراء است که خداوند می‌فرماید: «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا؛ و ای انسان هرگز آنچه را که بدان علم و اطمینان نداری، دنبال مکن که چشم و گوش و دل همه مسئول هستند». پیامبر(ص) به شکل‌های مختلف تلاش کرد، این ارزش در میان تمامی اقشار و طبقات اجتماعی رونق گیرد و بدین ترتیب جامعه علم محور را بنا نهد.
باغستانی کوزه‌گر بیان کرد: فریضه دانستن علم بر مردان و زنان و کسانی که خودشان را پیرو پیامبر اسلام می‌دانستند، موجب شد تا افراد بصیرت، علم و آگاهی عمیق و عالمانه‌ای داشته باشند و در امور اجتماعی مجالس علم را بر مجالس دعا ترجیح دهند. یکی از ابواب مهم در کتا‌ب‌های حدیث، در باب علم است که پر از احادیث با ظرافت‌های بسیار است.
وی افزود: توصیه و عمل پیامبر(ص) به برتر بودن ارزش علم از بسیاری اعمال مستحبی که مردم عموماً به آنها می‌پرداختند، در حالی که به جلسات علم، اقبال کمتری نشان می‌دادند. این سخن پیامبر(ص) که «اُطلُبوا العِلمَ ولَو بِالصِّينِ؛» موجب ایجاد و شکل‌گیری رحله‌ها و سفرهای علمی شد که در آن به دنبال علم رفتن و آموختن دانش دیگر ملت‌ها ارزش تلقی می‌شود.
این مدرس تاریخ و تمدن اسلامی گفت: علاوه بر توصیه‌های مکرر پیامبر اسلام(ص) که بر مبنای قرآن است، در آیه 11 سوره «مجادله» که خداوند می‌فرماید: «یا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ ۖ وَإِذَا قِيلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ؛ ای اهل ایمان، هرگاه شما را گفتند که در مجالس خود جای را بر یکدیگر فراخ دارید، جای باز کنید و برای نشستن مکان بالاتر و نزدیک‌تر به پیغمبر تنازع و تزاحم مکنید تا خدا بر توسعه مکان و مقام و منزلت شما بیفزاید و هرگاه گفتند که از جای خود برای توسعه مجلس یا کار خیر دیگری برخیزید، برخیزید، تا خدا مقام اهل ایمان و دانشمندان شما را در دو جهان رفیع گرداند، و خدا به هر چه کنید به همه آگاه است»، خداوند ضمن اعتبار و احترام بسیاری که به مؤمنان بخشیده است، مؤمنان عالِم را بر دیگر مؤمنان که علم ندارند، به مراتب بالاتر و برتر دانسته است.
باغستانی کوزه‌گر اظهار کرد: سعی پیامبر(ص) بر اجرایی کردن این امور به‌صورت یک روش و سنت در جامعه و مشتاق کردن عموم مردم به علم، به نسل‌های بعدی منتقل شد. دیری نپایید که مسلمانان، دانش‌های دیگر ملل را فراگرفتند و به زبان عربی ترجمه کردند و پس از حدود 200 تا 300 سال پس از آغاز اسلام، مسلمانان و تمدن اسلامی توانستند در حوزه علوم بر پیشینیان خود از دانشوران ایرانی و یونانی غلبه و آرای علمی تازه‌ای در همه حوزه‌ها کشف و ابداع کنند.
وی در پایان اظهار کرد: بزرگترین میراث پیامبر(ص)، تأسیس یک جامعه علم‌محور، علم‌دوست و علم‌گستر بود که بنیان بعدی تمدن بزرگ و جهانی اسلام را بنیان نهاد و مسلمانان سنت بزرگ علم دوستی و تحول در حوزه علوم را به‌وجود آوردند، به طوری که در قرون وسطی، آثار مسلمانان به زبان‌های لاتین ترجمه شد و دانشمندان بزرگی چون فارابی، خواجه نصیرالدین طوسی، ابوریحان بیرونی، ابن سینا، خوارزمی و... تاریخ علم را در جهان متحول کردند.
انتهای پیام
