باید و نبایدهای تبلیغ دینی در عصر ارتباطات

به گزارش ایکنا از اصفهان،  گسترش شبکه‌ها و ابزارهای ارتباطی تاثیر شگرفی بر اندیشه و سبک زندگی آحاد جامعه گذاشته است، در این شرایط تبلیغ دین نیز باید در مینه‌ها و بسترهای متناسب با اقتضائات صورت بگیرد تا بتواند اثرگذاری لازم را داشته باشد، خبرنگار ایکنا در همین زمینه گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام علی اکبر صافی، رئیس موسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی در اصفهان داشته است که متن آن را در ادامه می‌خوانید: 
ایکنا: تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی باید براساس چه زمینه‌هایی انجام شود تا بتواند بازخورد مناسب را در سطح جامعه به همراه داشته باشد؟
صافی: در رابطه با تبلیغ و اطلاع رسانی دینی باید گفت که مهم‌ترین رکن تبلیغ دینی میان مبلغان و مردم، اخلاص است؛ از لحاظ عرفانی و معنوی، اگر یک مبلغ دینی بدون هیچگونه چشم‌داشت مادی و بدون هیج شائبه رفتاری، کارهای تبلیغی خود را ارائه کند، هم مردم با دیدن اخلاص او به وی دل می‌بندند و هم خداوند بازخورد کار او را مضاعف می‌کند. از لحاظ علمی نیز یک مبلغ باید اطلاعات دینی صحیح و مناسبی داشته باشد. امروزه لازم است که یک مبلغ دینی در یک گرایش تخصصی که در آن علاقه و دانش بیشتری دارد، به فعالیت بپردازد. ممکن است کسی در عرصه منبر و تبلیغ سنتی یا تبلیغ نوین کارآمد باشد و بتواند در فضای سایبر و پیام‌رسان‌های اجتماعی حضور موثر داشته باشد، کسی هم ممکن است عرصه آموزش و پرورش را به عنوان حوزه تخصصی انتخاب کند. پس هر مبلغ باید طیف خاصی از مخاطبان را انتخاب کرده و مهارت‌های لازم برای آن طیف را فرا بگیرد.
سومین عاملی که بازدهی یک کار تبلیغی را بالا می‌برد، بصیرت و زمان‌شناسی مبلغ است، یعنی یک مبلغ باید بداند که با هر مخاطبی و در هر محیطی از چه متد و روش تبلیغی استفاده کند تا تاثیرگذار باشد. شیوه تبلیغی مناسب در هرجا می‌تواند مبتنی بر حرف زدن، سکوت، نوشتن، همراهی با مخاطب، رفاقت، عفو و گذشت و یا... باشد، یعنی اینکه هر سخن وقتی و هر نکته مکانی دارد؛ یک جا باید انقلابی و با شور و حرارت حرف زد، یک جا باید محافظه‌کارانه و با اعتدال حرف زد. گاهی ما مبلغین در این مورد دچار اشتباه‌هایی می‌شویم.
ایکنا: امروزه با توجه به شبکه‌های ارتباطی و سیطره فضای مجازی در زندگی انسان‌ها، تا چه اندازه می‌توان از این ابزار در تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی استفاده کرد؟
صافی: فضای مجازی با توجه به مخاطبان بسیارش، تاثیرگذاری بسیار زیادی در تبلیغات دینی دارد؛ تاثیر این فضا گاهی به قدری سریع و عمیق است که نمی‌توان از آن به عنوان «مجازی» یاد کرد، در واقع اینها گاهی می‌توانند به عنوان فضای واقعی تلقی شوند. این فضاها برای انسان‌ها شخصیت درست می‌کنند و آثار ذهنی آنها را رقم می‌زنند. در این شرایط هر مبلغی باید به فضای مجازی و پیام‌رسان‌های اجتماعی به‌عنوان یک سنگر یا تریبونی برای رساندن حرف‌هایش به مخاطبان استفاده کند و مهارت‌های لازم را برای استفاده از آن کسب کند. در عین حال از آفت‌های آن این است که گاهی مبلغان با ورود به این فضا، مغلوب آن شده و سعی می‌کنند هم‌رنگ جماعت شوند که این از ارزش‌های آن می‌کاهند. یک مبلغ باید مایه‌های علمی‌اش را روز به روز با مطالعه و پژوهش افزایش داده و در عین حال از فضای مجازی به عنوان یک منبر تبلیغی و پیام‌رسان دینی استفاده کرده و از آن غفلت نکند. بعضی از طلبه‌ها به قدری مرعوب این فضا شده‌اند که سنگر محراب و مسجد آنها هم تحت تاثیر این فضا قرار گرفته است. باید توجه داشت که پرداختن به عرصه مجازی نباید ما را از پرداختن به عرصه‌های سنتی غافل کند، چراکه هرکدام تاثیرگذاری خاص خود را دارد.
ایکنا: مهم‌ترین آسیب‌ها و آفت‌های ناشی از تبلیغ نادرست چیست؟
صافی: تبلیغی که بر اساس معیارهای گفته شده شکل نگرفته باشد؛ یعنی مبلغ دانش و مهارت تبلیغ نداشته و موازنه‌ای میان فضاهای تبلیغی ایجاد نکند، می‌تواند آفتی برای تبلیغ دینی باشد و دید مردم را نسبت به مبلغ دینی تخریب کند. در این شرایط نه تنها کار آن مبلغ نتیجه نمی‌دهد، بلکه نتیجه کارهای دیگران نیز از بین می‌رود. نصیحت ما به گروه‌های تبلیغی و طلبه‌ها در آغاز کار همیشه این بوده است که در تبلیغ عجله نکنید. قبل از تبلیغ تهذیب، خودسازی، فراگرفتن مهارت‌ها، جامعه شناسی و مردم شناسی لازم است.
ایکنا: مبلغان دینی تا چه اندازه توانسته‌اند دین را آن‌طور که باید و شاید به جامعه جهانی معرفی کنند؟
صافی: پس از انقلاب اسلامی با تحول و تحرکی که انقلاب ایجاد کرد، مبلغان به ویژه در دفتر تبلیغات اسلامی زبان‌های زنده دنیا را آموختند، به‌طوری که 20 سال است در این دفتر، شش زبان زنده انگلیسی، عربی، فرانسوی، اسپانیایی، چینی و آلمانی تدریس می‌شود و طیفی از طلاب از طریق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یا نهادهای اعزام مبلغ به خارج از کشور به کارهای تبلیغی مشغول هستند. در عین حال نیازها برای معرفت دینی به قدری زیاد است که حجم کار انجام شده در مقابل این نیاز بسیار ناچیز دیده می‌شود.
متاسفانه نهادهای فرهنگی در کشور با کاهش شدید اعتبارات مواجه شده‌اند که این موضوع، تبلیغ دینی را در کشور با مشکل مواجه می‌سازد. در همین استان اصفهان بعضی از مجموعه‌های فرهنگی که قبلا تحت حمایت و پشتیبانی بخش‌هایی مانند معاونت فرهنگی شهرداری و استانداری بودند و یا NGO هایی که با حضور طلبه‌ها شکل گرفته بود، با کاهش شدید اعتباراتشان و به این دلیل که جنبه درآمدزایی ندارند، در حال تعطیلی هستند. پس نمی‌توانیم افت در تبلیغات دینی را پای طلبه و مبلغ و حوزه بگذاریم و برخی دستگاه‌های مربوط نیز نظیر وزارت ارشاد، دفتر تبلیغات اسلامی و مرکز رسیدگی به امور مساجد نیز در این مسئله تاثیرگذار هستند. رهبر انقلاب همواره تاکید دارند که همه کارهای انجام شده، حتی کارهای اقتصادی یا سیاسی باید پیوست فرهنگی داشته باشد که متاسفانه گوش شنوایی برای آن وجود ندارد و در کارها پیوست فرهنگی لحاظ نمی‌شود و یا اگر می‌شود، تنها جنبه تشریفاتی دارد و برای آن اعتبار و بودجه‌ای قائل نیستند.

انتهای پیام