فضایل حضرت خدیجه(س) در قرآن و روایات

حضرت خدیجه(س) زنی با فضیلت و دارای کمالات علمی و معنوی بود و در اثر معاشرت با پسرعمویش که عالمی دانا و دانشمند بود و به رسالت پیامبر خدا(ص) در آینده ایمان داشت. می‌دانست که رسول خدا به پیامبری خواهد رسید.

خدیجه از علمای دیگر یهود و نصارا نیز سخنانی در تأیید نبوت پیامبر شنیده بود و از همه مهم‌تر در سفر بازرگانی آن حضرت به سرزمین شام از طریق غلامش «‌میسره» که همراه کاروان بود، اطلاعات زیادی از کرامات و معجزات پیامبر(ص) بزرگوار شنیده و بر عشق و ایمانش افزوده بود. لذا با ورقة بن نوفل راز دل گشود و خواهان وصلت با پیامبر شد.

همه اینها حاکی از ایمان خدیجه به رسالت پیامبر بود که سال‌ها قبل از بعثت آن حضرت اتفاق افتاده‌، لذا پس از مبعوث شدن به رسالت الهی نخستین شخصی که به وی ایمان آورد خدیجه بود.(‌‌علی اکبر‌، بابا‌زاده: سیمای زنان درقرآن، ص27)

امیر‌مؤمنان در «خطبه قاصعه» می‌فرمایند‌: روزی که رسول خدا به پیامبری رسید، نور‌اسلام به هیچ خانه‌ای وارد نشد جز به خانه پیامبر و خدیجه که من سومین نفر آنان بودم که نور وحی و رسالت را می‌دیدم و عطر نبوت را استشمام می‌کردم. (نهج البلاغه فیض‌الاسلام‌، ص811)

خدیجه از نظر ایمان و عقیده به جایی رسیده بود که خدا و پیامبر و ملائکه او را دوست داشتند و بر ایمان او مباهات می‌کردند و او را افضل زنان پیامبر و جزء برترین زنان عالم و جهان معرفی می‌نمودند.

خدیجه زنی است که پیامبر خدا در حق او می‌گوید: ای خدیجه! خداوند متعال هر روز به وجود تو چندین بار به ملائکه‌اش مباهات می‌کند. (علی اکبر‌، بابا زاده‌، تحلیل سیده فاطمه‌زهرا‌، قم‌، انتشارات دانش و ادب‌، چاپ ششم، 1382،ص37)

خدیجه زنی بود که در اثر ایمان و فداکاری به جایی رسید که خداوند به او سلام رساند. او نه تنها این همه ناملایمات را تحمل کرد، بلکه تمام تلخی‌های سیاسی و اجتماعی آن روز را که قلب نازنین پیامبر خدا‌(ص) را مجروح می‌ساخت ترمیم کرد.

خدیجه در قرآن

حضرت خدیجه نخستین ام‌المؤمنین است که در قرآن مجید به عنوان همسر پیامبر مورد توجه است وبه طور شخصی نیز در سوره «ضحی» آیه هشتم به نام و اوصاف او اشاره شده است.

حضرت خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر ثروتمند‌ترین شخص جزیرة العرب بود و حدود هشتاد هزار شتر داشت و کاروان‌های تجارتی او شب و روز در طائف و یمن و شام و مصر و سایر بلاد در حرکت بودند، برده‌های بسیار داشت که به تجارت اشتغال داشتند.

حضرت خدیجه پس از ازدواج با پیامبر همه اموالش را قبل از اسلام و بعد از آن‌، در اختیار پیامبر گذاشت تا آن حضرت هرگونه که خواست آن اموال را در راه خدا به مصرف برساند، به گونه‌ای که پیامبر که فقیر بود بی‌نیاز شد وخداوند درمقام بیان نعمت‌های خود به پیامبر اکرم از جمله می‌فرماید: (محمد، محمدی اشتهاردی ،ص171)

«و وجدک عائلا فأغنی‌؛ خداوند تو را فقیر یافت و بی نیاز نمود»؛ (سوره ضحی (93)، آیه 8)

این که نام وی در آدرس مذکور در قرآن مجید مورد عنایت قرار گرفته، در تفسیرهای عامه و خاصه و در روایات اهل بیت آمده است و تصریح کرده‌اند که مراد از «‌بی‌نیاز ساختن پیامبر» مال و بخشش خدیجه بود که همه را در طبق اخلاص گذاشته و برای پیشرفت دین مبین اسلام در اختیار پیامبر قرار داد. (علی اکبر، بابا زاده : سیمای زنان در قرآن‌، ص23)

خدیجه در روایات

در روایت اسلامی از طریق شیعه و اهل‌تسنن نقل شده، از زبان پیامبر و امامان معصوم در شأن و مقام ارجمند ام‌المؤمنین حضرت خدیجه کبری‌(س) سخن فراوان با تعبیرات گوناگون به میان آمده است.

پیامبر‌(ص) فرمود: جبرئیل نزد من آمد و گفت: ای رسول خدا! این خدیجه است، هرگاه نزد تو آمد، بر او از سوی پروردگارش و از طرف من‌، سلام برسان: «و‌بشرها ببیت فی‌الجنة من قصب لاصخب ولانصب »، «واو را به خانه‌ای از یک قطعه (اززبرجد) در بهشت که در آن رنج و نا آرامی نیست، مژده بده» (محمدتقی، مجلسی‌: ج16،ص8)

پیامبر‌اکرم(ص) در تفسیر(آیه 27مطففین‌) «عیناً یشرب بها المقربون‌؛ همان چشمه بهشتی که مقربان از آن می‌نوشند «المقربون السابقون؛ رسول‌الله، و علی بن ابیطالب و الائمة، و فاطمه بنت محمد»، از مردان بسیاری به حد کمال رسیدند‌، و از زنان به درجه آخر کمال نرسیدند مگر چهار زن که عبارتند از: آسیه‌، مریم‌، خدیجه‌، فاطمه» (محمد، محمدی اشتهاردی‌: ص189)

امیر‌مؤمنان علی‌‍(ع) فرمود: سرور بانوان دو جهان چهار بانو است که عبارتند از: «سادات نساء العالمین اربع: خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت محمد و آسیه بنت مزاحم و مریم بنت عمران»، خدیجه، فاطمه، آسیه و مریم. (عبدالحمید، معتزلی: شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدیدمعتزلی، قم بی نا، 1404،هجری قمری،ج10،ص266)

پیامبر‌‌(ص) فرمود: بهشت مشتاق چهار زن است‌: 1ـ مریم دختر عمران 2ـ آسیه دختر مزاحم ـ همسر فرعون که همسر پیامبر در بهشت است 3ـ خدیجه دختر خویلد همسر رسول خدا در دنیا وآخرت 4ـ فاطمه دختر محمد(ص) (محمدتقی، مجلسی‌، ج43،ص53،54)

خدیجه در آئینه معراج پیامبر

طبق پاره‌ای از نقل‌ها، معراج پیامبر از خانه خدیجه(س) آغاز شد و بازگشت آن نیز در خانه خدیجه روی داد.

امام باقر‌(ع) فرمود: «جبرئیل مرکب براق را شبانه کنار درخانه خدیجه آورد و در آن خانه به محضر رسول خدا رسید‌، آن حضرت را از خانه بیرون آورد و بر مرکب براق سوار نموده و از مکه به سوی بیت المقدس سیر داد.

مطابق پاره‌ای از شواهد و قراین‌، پیامبر هنگام مراجعت از معراج نیز در خانه خدیجه فرود آمد این مطلب بیانگر اوج مقام حضرت خدیجه در پیشگاه خدا است. (محمدتقی مجلسی،همان،ج43،ص216)

در کتاب «الخصائص الفاطمیه» نقل شده : طبق روایت مشهور هنگامی که حضرت خدیجه رحلت کرد، فرشتگان رحمت از جانب خداوند کفن مخصوصی برای خدیجه نزد رسول خدا آوردند و این علاوه بر اینکه مایه برکت برای خدیجه بود، مایه تسلی خاطر رسول خدا گردید و به این عنوان تقدیر و تجلیل جالبی از طرف خداوند؟ حضرت خدیجه به عمل آمد.

پیامبر‌اکرم(ص) پیکر مطهر حضرت خدیجه را با آن کفن پوشانید. سپس جنازه او را با همراهان به سوی قبرستان معلی بردند تا در کنار مادرش حضرت آمنه به خاک بسپارند. در آنجا قبری برای حضرت خدیجه آماده کردند، رسول خدا درمیان آن قبر رفت و خوابید، سپس بیرون آمد و آن گوهر پاک را در آنجا به خاک سپرد. (محمد، محمدی اشتهاردی ، 264)