مشترکات یهودیت ارتدکس و شیعه امامیه در ضرورت تشکیل حکومت

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین مجتبی نوری، پژوهشگر و استاد حوزه علمیه، امروز، 11 خردادماه در نشست علمی «بررسی تطبیقی تشکیل حکومت دینی قبل از ظهور آخرین منجی از منظر امامیه و یهودیت» با بیان اینکه یکی از ارکان قدرت و جریان احکام دینی، تشکیل حکومت است، گفت: تا حکومت تشکیل نشود اجرای احکام الهی نیز منحصر به احکام فردی خواهد بود؛ برخی می‌گویند ما از برخی احکام مانند حجاب چشم‌ بپوشیم تا نظام اسلامی باقی بماند ولی اصل تشکیل حکومت برای اجرای احکام است و در این صورت چگونه می‌توان یکی یکی از احکام عقب‌نشینی کرد.

بررسی جواز حکومت قبل از ظهور

وی با طرح این پرسش که آیا قبل از ظهور، ایجاد حکومت دینی جایز است؟ افزود: اولین دلیل عقلی برای ضرورت تشکیل حکومت دینی، دلیل عقلی تشکیل حکومت است زیرا بدون حکومت، هرج و مرج ایجاد خواهد شد و هر عقل سلیمی اصل حکومت را می‌پذیرد و مؤمنان به طور طبیعی در دو مدل حکومت ذیل طاغوت و ذیل دین، به دین رأی می‌دهند و دلیل دوم اینکه خیلی از احکام اسلامی، جنبه اجتماعی دارد و بدون حکومت امکان اجرا ندارد.

وی اضافه کرد: دلیل دیگر ارجاع ضمنی مردم به طاغوت در عین نفی این امر از سوی دین محقق خواهد شد؛ انسان مدنی بالطبع است و به صورت طبیعی در مراودات با دیگران دچار نزاع می‌شود و باید به قاضی مراجعه کنند و اگر حکومت دینی نباشد رجوع به قاضی در ذیل حکومت طاغوت خواهد بود که در روایات نهی شده است.

نوری با اشاره به آیه شریفه «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا» افزود: روایتی در ذیل این آیه از امام صادق(ع) آمده است که دو نفر به اختلاف رسیدند و نزد امام رفتند و امام آنها را از مراجعه به قاضی حکومت طاغوت منع فرمودند و فرمودند منفعتی هم که ناشی از این قضاوت به دست او بیاید حرام است. بنابراین باید حکومت دینی تشکیل شود تا این نوع مسائل مرتفع شود.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: آیه دیگری که مؤید لزوم حکومت در غیاب معصوم(ع) است این آیه شریفه «وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ» است. آیه فرموده است اگر پیامبر(ص) از دنیا رفتند شما باید به دین آباء و اجداد خود برگردید؟ از آیه استفاده می‌شود که در مسائلی که هدف دین است ما نباید وابسته به وجود افراد حتی اگر پیامبر(ص) باشد نیستیم و در عصر غیبت هم اگر حکومت نباشد احکام دین، تعطیل خواهد شد.

ضرورت وجود حاکم در نگاه امام علی(ع)

پژوهشگر حوزه علمیه بیان کرد: در روایت از امام علی(ع) داریم که حاکم چه فاجر یا عادل، لازم است یا بر مردم فرض است که اگر زعیم آنها مرد زعیمی را انتخاب کنند و چند ویژگی هم برای این زعیم و حاکم برشمردند بنابراین تشکیل حکومت دینی برای اجرای احکام اجتماعی، لازم است. در مورد جریان زید شهید هم در روایت بیان شده است که اگر او موفق و پیروز شده بود بر عهدی که با ما بسته بود وفا می‌کرد. پس قیام اگر برای خدا باشد مورد تأیید است.

وی با اشاره به روایت و اما الوادث الواقعه، ادامه داد: رجوع به عالم دینی بدون عمل فایده ندارد بنابراین وقتی امام زمان فرمودند که به روات احادیث ما مراجعه کنید یعنی به سخنان آنان عمل کنید وگرنه صرف شنیدن چه ثمری دارد؟ روایتی داریم که رجل من اهل قم؛ امام کاظم(ع) در ذیل این روایت نکاتی فرمودند که مؤید قیام‌های قبل از ظهور است البته قیام‌هایی که در راه خدا باشد.

نوری با اشاره به دلایل عقلی مخالفان تشکیل حکومت دینی، اظهار کرد: اولین دلیل آنها این است که اگر حکومت تشکیل شود جان و مال و ناموس شیعه به خطر خواهد افتاد؛ این افراد برای به کرسی‌نشاندن سخنشان، آیه «وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» را هم به آن اضافه می‌کنند و تشکیل حکومت دینی را نفی می‌کند. دلیل دیگر آنان هم استناد به تقیه برای بقای مذهب تشیع و شیعیان است.

استناد نادرست به روایت امام سجاد(ع)

نوری تصریح کرد: در روایتی در ذیل آیه «أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ» داریم که مراد از امرالله، امر اهل بیت(ع) و ظهور است پس نباید درباره آن عجله کنید و صبر کنید امام زمان(عج) ظهور کنند. همچنین روایت مشهوری از امام سجاد(ع) مورد استناد این افراد قرار می‌گیرد و آن اینکه وقتی به ایشان گفتند چرا قیام نمی‌کنید تا حکومت تشکیل دهید فرمودند که خروج ما اهل بیت(ع) قبل از قیام حضرت حجت مانند جوجه بی پر و بال است که به راحتی خواهد مرد و از بین خواهد رفت. اینهاد استناد می‌کنند که هر قیامی قبل از ظهور، منجر به شکست است.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه برخلاف گفته این افراد، تقیه در فروع است و نه اصول، اضافه کرد: اگر قرار باشد اصول دنی تعطیل شود تقیه چه معنایی دارد؛ همچنین برخی می‌گویند که ما به امام حسین(ع) متمسک می‌شویم تا قیام خودمان را مشروع جلوه دهیم ولی کار امام حسین(ع) خاص و تنها ویژه ایشان است ولی به نظر بنده این ادعا، بدون دلیل است.

وی افزود: در مورد روایت امام سجاد(ع) هم باید گفت که پاسخ ایشان بعد از ماجرای عاشورا است و ایشان فرمودند اگر من هم کاری انجام دهم همان بلایی را که بر سر امام حسین(ع) آورید بر سر من هم خواهید آورد و سخن ایشان معطوف به همه دوران‌ها قبل از ظهور نیست. بنابراین نمی‌توان این روایت را به همه قیام‌های قبل از ظهور مستند کرد.

دلایل موافقان تشکیل حکومت در ارتدکس یهودی

نوری با اشاره به دلایل یهودیت ارتدکس در مورد تشکیل حکومت، تصریح کرد: اولین دلیل آنان بحث ضرورت اجتماعی است مانند اینکه ساموئیل نبی، حاکمی را برای یهودیان برگزید و ما هم این دلیل را قبول داریم؛ دلیل دیگر جریان هولوکاست است؛ اینها می‌گویند هولوکاست سبب بخشش یهودیان شده است و به همین دلیل آنها اجازه دارند به اورشلیم برگردند و در آنجا حکومت داشته باشند؛ البته ما هولوکاست را درست نمی‌دانیم ولی  طبق فرض خود آنان قضاوت می‌کنیم. دلیل نقلی دیگر آنان زمینه‌سازی حضرت الیاس برای ظهور ماشیح است؛ در کتبشان وجود دارد که الیاس پیشاهنگ مسیحا خواهد بود و از این نتیجه می‌گیرند که حکومت باید قبل از ظهور باشد.

وی با اشاره به دلایل مخالفان تشکیل حکومت یهود، گفت:  یکی از استدلال‌های آنها، این است که تشکیل حکومت سبب بی‌دینی مردم و نومیدی یهودیان خواهد شد و هر نوع ضعف و کاستی وجود داشته باشد آن را به حکومت دینی یهود نسبت خواهند داد؛ دلیل دیگر آنان این است که تشکیل حکومت دینی، امر خدایی است و نه بشری و تا خدا اجازه ندهد ظهوری در کار نیست و تا ظهور نباشد حکومتی هم نخواهد بود پس هر کسی به تشکیل حکومت اقدام کند نابود خواهد شد.

منجی؛ پایان‌دهنده رنج یهودیان

وی افزود: دلیل دیگر آنان هم پراکندگی یهودیان در تمام نقاط دنیاست و اینکه فقط منجی موعود پایان‌دهنده رنج یهودیان خواهد بود و نه خودشان؛ دلیل نقلی دیگر آنان هم این است که استقلال سیاسی ما بعد از ظهور ماشیح رخ میدهد و ما خودمان نمی‌توانیم استقلال سیاسی داشته باشیم تا از رنج‌ها نجات یابیم. نکته دیگر اینکه ماشیح، بناکننده معبد اورشلیم در دفعه سوم است نه اینکه خود یهودیان جمع شوند و این معبد را برای مقدمه ظهور بسازند.

نوری ادامه داد: باور دیگر آنان این است که در تبعیدماندن و منتظر معجزه بازگشت به فلسطین ماندن ناگهان و یک دفعه خواهد بود و بعد از ظهور ماشیح رخ می‌دهد. در هیچ متن یهودیان اعم از تورات و تلمود بیان نشده است که یهودیان قبل از ماشیح، اقدام به تشکیل حکومت کنند. طریقه تشکیل حکومت یهودی از منظر یهودیان ارتدکس شامل این مراحل است؛ اول ظهور محقق خواهد شد و بعد از اینکه ماشیح آمد، معبد ساخته می‌شود و بعد یهودیان از اقصی نقاط جهان جمع‌آوری شده و حکومت دینی ارتدکس در اورشلیم برپا می‌شود و معتقدند قبل از این نباید استقلال دینی، محقق شود؛ بنابراین از منظر یهودیان ارتدکس، ظهور امری ماورایی است که به دست خدا محقق می‌شود و قبل از آن کسی حق تشکیل حکومت را ندارد.

این پژوهشگر و استاد حوزه با بیان اینکه تشکیل حکومت موکاویان از جمله تناقضات در بین یهودیان ارتدکس است، تصریح کرد: نکته دیگر اینکه یهودیان ارتدکس گاهی رژیم صهیونیستی را قبول کرده‌اند ولی این امر دلایل خاصی دارد؛ اول اینکه قصد دارند در دولت حضور داشته باشند و از قدرت کنار گذاشته نشوند همچنین دانشجویان دختر و پسر را به سربازی نفرستند یا از امتیازات حکومت بهره‌مند شوند.

نقطه اشتراک امامیه با یهودیت ارتدکس

وی افزود: بنابراین نقطه مشترک بین یهودیت ارتدکس و مذهب امامیه این است که حکومت نهایی به دست منجی موعود محقق خواهد شد البته تفاوت‌هایی هم وجود دارد از جمله اینکه تشکیل حکومت دینی از نظر مذهب شیعه امامیه لازم و ضروری است ولی از نظر آنها اینچنین نیست.

نوری تصریح کرد: نکته دیگر اینکه تشکیل حکومت دینی جمهوری اسلامی که برمبنای ادله نقلی و عقلی، واجب بود و همه کسانی که در این راه تلاش کردند و جان خود را فدا کردند شهید محسوب می‎شوند ولی در نظر یهودیت ارتدکس اینطور نیست و همه کسانی که برای تشکیل حکومت صهیونیستی جان خود را بدهند وارد جهنم خواهند شد.   

این پژوهشگر تاکید کرد: بنابراین از منظر امامیه، تشکیل حکومت دینی قبل از ظهور لازم است و همه مردم موظفند در تحقق آن کوشا باشند و نقش خود را ایفا کنند.