اولویت اصلاحات فرهنگی در جامعه

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهنمایی، استاد حوزه علمیه، 20 دی ماه در مدرسه شبهه‌پژوهی زمستانی، گفت: زن به لطافت الهی، نماد ویژه برای تحقق سلسله ارزش‌هایی از جمله حیا، عفاف، مظهر پاکی و قداست و عامل رشد و تعالی زندگی بشری است و می‌توان زن را به عنوان الگوی فضیلت و هم راهبر سعادت به جامعه معرفی کرد. اگر این مسئله را به درستی درک کنیم، سخن امام که فرمودند مرد از دامن زن به معراج می‌رود برای ما مکشوف خواهد شد.

وی با اشاره به سیره فرهنگی حضرت زهرا(س)، بیان کرد: فاطمه(س) بنابر روایات متعدد، شب قدر عارفان الهی است و حقیقت لیلة‌القدر به ایشان تفسیر شده است؛ همچنین وقتی مردی نصرانی از امام صادق(ع) در مورد باطن آیات اول تا چهارم سوره دخان پرسش کرد، امام صادق(ع)، فاطمه(س) را باطن این آیات برشمرد و فرمود: حم ناظر به شخصیت گرانقدر پیامبر، کتاب مبین ناظر به وجود امیرالمؤمنین(ع) و لیلة القدر ناظر به وجود گرامی فاطمه(س) است. خداوند در آیه 5 هشدار داده است که قدر این نعمت را بدانید و چون این قدر دانسته نشد، آفات و آسیب‌هایی ایجاد و جبران آن هم ناممکن شد.  

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: ویژگی بارز دیگری که در وجود فاطمه(س) محقق است، اینکه فاطمه، ارباب اسماء و صفات جمالیه الهی و مظهر تجلی صفاتی چون رأفت و عطوفت، رحمت و صفات جمالیه الهی است؛ ویژگی دیگر ایشان هم اینکه فاطمه(س) نازل‌فرمای جبرئیل است که امام خمینی(ره) در سخنانشان فرمودند که جبرئیل بعد از وفات پیامبر(ص) بر ایشان نازل می‌شد و ایشان محدثه نام گرفتند و مطالب جبرئیل از سوی فاطمه به امام علی(ع) املاء شد و ایشان کتابت فرمودند و با عنوان صحیفه فاطمه(س) در بین ائمه(ع) دست به دست شده و الان نزد وجود مقدس حضرت بقیه‌الله(عج) است.

وی افزود: به تعبیر آیت‌الله مصباح در یکی از آثارشان(جامی از زلال کوثر)، فاطمه(س) در جبهه جهاد فرهنگی است؛ ایشان فرموده است: از اساسی‌ترین کارهای پیامبران تلاش برای ریشه‌کنی جهل و شکوفاسازی عقل و فطرت بوده است. هیچ جامعه‌ای به سامان نخواهد رسید، مگر اینکه تک‌تک افراد از مرتبه‌ای متعالی برخوردار باشند، بنابراین در هر جامعه‌ای اصلاحات فرهنگی بر دیگر اصلاحات مقدم است.

مهم‌ترین وظیفه انبیاء

حجت‌الاسلام رهنمایی افزود: قرآن کریم، مهم‌ترین وظیفه پیامبر را تعلیم کتاب و تزکیه اخلاق برشمرده که در سوره مبارکه جمعه به آن اشاره شده است، این دو وظیفه از وظایف حضرت زهرا(س) هم بوده است و جایگاه فرهنگی آن بانو در بین ائمه(ع) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است زیرا او بدون واسطه در محضر پیامبر(ص) بوده است.

وی با اشاره به چیستی فرهنگ، تصریح کرد: فرهنگ، سلسله باورها و ارزش‌هاست، مثلاً ایمان داریم خدایی هست و ایمان داریم خدا جسم نیست و شریکی هم ندارد؛ این مدلول عقل نظری در سلسله باورها است. سلسله ارزش‌ها هم مدلولات عقل عملی ما است و از بایدها و نبایدها سخن می‌گویند و اینکه ما چه کارهایی انجام بدهیم و چه کارهایی نکنیم؛ امام فرمودند که عالم محضر خداست و در محضر خدا نباید معصیت کنیم.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) اضافه کرد: فعالیت فرهنگی اقداماتی است که باعث همسویی ادراکات عقل عملی و عقل نظری می‌شود، یعنی هم باورها و هم اقدامات باید محور فعالیت‌های فرهنگی قرار گیرد. اقدامات خودسرانه در این مسیر جایگاهی ندارد و اقدامات اعم از تأسیسی و امضایی باید به تأیید باورهای ما برسد و یا دست‌کم نباید تغایری با آن داشته باشد؛ مثلاً ما برای ایجاد نظم، قواعد راهنمایی و رانندگی درست می‌کنیم و این نوع باور تأسیس و مورد تأیید شرع، عقل و فطرت است، با اینکه در دین چیزی در این عرصه نداریم.

فعالیت فرهنگی مهارت است

وی اضافه کرد: مسئله دیگر لزوم داشتن راهبردهای فرهنگی است و بدون نقشه و طرح نمی‌توان دست به اقدام زد، متولیان و متصدیان فرهنگی باید مهارت لازم را در این زمینه داشته باشند که شناخت این باورها، یک مهارت است و هر کسی توانایی و استعداد این را ندارد تشخیص دهد فعالیت فرهنگی چیست و ممکن است برخی خودسرانه کارهایی انجام دهند و نام آن را فرهنگ بگذارند ولی کار فرهنگی، زمانی فرهنگی است که متناسب با سلسله باورهای درست باشد و در غیر این صورت ضدفرهنگ است و گاهی اوقات، مسائلی را به نام فرهنگ به جامعه غالب می‌کنند.  

استاد حوزه علمیه با تأکید بر نشر باورها و ارزش‌ها، گفت: خداوند درجات خاصی برای ناشران علم و فرهنگ و مبلغان رسالتش در نظر گرفته است زیرا در آن ملامت و سرزنش و خون دل خوردن است و آن با چهار نوع مهارت شناخت باورها و نشر آن و مهارت شناخت ارزش‌ها و نشر آن حاصل می‌شود. مهارت هم مجموعه شش عنصر است؛ انگیزه، استعداد و خلاقیت. انسان گاهی در شرایطی قرار می‌گیرد که فقط توسط افراد خلاق حل می‌شود نه فقط مستعد.

وی بیان کرد: مثلاً ما به یک گروه بی‌حجاب می‌رسیم و یکسری آموزه‌هایی را از دین گرفته‌ایم ولی احساس می‌کنیم این دانش صرف در اینجا کارگشا نیست و نیاز به محبت و لطایف‌الحیلی است تا این افراد جذب شوند و روش ما در حقیقت همان خلاقیت است. 

حجت‌الاسلام رهنمایی در پایان افزود: علاوه بر سه عنصر مطرح شده، سه عنصر دیگر هم لازم است؛ عنصر آگاهی‌ بینشی، آگاهی نگرشی و آگاهی انگیزشی که لازم است هم خودمان به این عناصر آشنا باشیم و هم به دیگران القا کنیم.