مردم کدام روایت‌ از زندگی «حاج قاسم» را بیشتر خواندند + فیلم

به گزارش خبرنگار ایکنا، «تاکنون بیش از ۷۰۰ عنوان کتاب درباره حاج قاسم منتشر شده است»؛ این جمله‌ای است که حمیدرضا مقدم‌فر، مسئول ستاد مردمی بزرگداشت سومین سالگرد شهادت سپهبد قاسم سلیمانی روز 4 دی در نشست خبری تشریح برنامه‌های این ستاد اعلام کرد.

700 و چند کتاب برای کدام حاج قاسم؟

انتشار 700 عنوان کتاب با موضوع و محوریت حاج قاسم سلیمانی در آستانه سومین سالروز شهادت او و همراهانش در فرودگاه بغداد – که طبق آمار بیش از 200 عنوان آن مربوط بازه یک ساله دی‌‌ماه سال 1400 تا دی‌‌ماه 1401 است - گرچه نشانه توجه اهالی قلم و نشر به حاج قاسم و سعی در ادای دینی از جنس کلمه برای سردار مقاومت است، اما باید دید انتشار این تعداد کتاب چقدر ضروری و مورد نیاز مخاطب است و چقدر در جهت شناساندن و حفظ آن شخصیتی است که حاج قاسم در سال‌های حیاتش، از جبهه‌های جنوب و شرق تا میدان‌های نبرد سوریه، لبنان، فلسطین، عراق و یمن ساخت و پرداخت.

با توجه به حساسیت ویژه حاج قاسم سلیمانی به انتشار کتاب درباره او در زمان حیاتش و نامه‌نگاری با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت برای جلوگیری از انتشار کتابی با نام و عکس او، تا پیش از دی‌ماه 1398 و شهادت این سردار بزرگ ایران و اسلام، تعداد انگشت‌شماری کتاب درباره حاج قاسم و عمدتا با محوریت خاطرات او از هشت سال دفاع مقدس منتشر است و سهم عمده تولید این 700 و چند عنوان کتاب مربوط به سه سال بعد از شهادت حاج قاسم و یاران ایشان است.  

تولید و انتشار پرتعداد کتاب با موضوع حاج قاسم سلیمانی در سال‌های پس از شهادت او به رغم نقاط قوت بالا، نقاط ضعف بسیاری از جمله کتاب‌سازی با نام و عنوان حاج قاسم، تولید محتوای بی‌کیفیت و درجه چندم از یک موضوع باکیفیت و درجه یک و بعضا تحریف کلام و وقایع را هم در پی داشته است که توجه و ورود ویژه اهالی نشر و فرهنگ، برای کنترل و نظارت بر تولید و انتشار آثار بی‌کیفیت و بعضا ناصحیح درباره حاج قاسم و یاران شهیدش را می‌طلبد.

البته کیفیت‌سنجی این تعداد کتاب - که طبق آمار هر ساله بیش از 200 عنوان جدید هم به آن اضافه می‌شود - کار هزینه‌بر و زمان‌گیری است اما در این میان غربال‌گری خودآگاه یا ناخودآگاه مخاطب و میزان اقبال آن‌ها به این آثار، راهنما و کمک بزرگی برای انتخاب آثار باکیفیت درباره حاج قاسم سلیمانی است.

مردم با کیفیت‌ها را به ذهن می‌سپارند

نگاهی به آمار تعداد کتاب‌های منتشر شده درباره حاج قاسم سلیمانی پس از شهادت او و سال انتشار آن‌ها نشان می‎‌دهد به‌طور میانگین هر سال بیش از 200 عنوان کتاب با موضوع و محوریت شخصیت حاج قاسم منتشر شده است، اما تعداد محدودی از آنان همانند سیدالشهدای مقاومت از دریچه دل به سراغ مخاطب رفته‌اند و چندین تجدیدچاپ را تجربه کرده‌اند.

جالب است که برخی از این کتاب‌ها که در همان سال اول شهادت حاج قاسم سلیمانی و به فاصله چند ماه از 13 دی‌ماه 98 منتشر شدند، از صافی کیفیت‌سنجی مخاطب نگذشتند و هرگز چاپ دوم را به چشم ندیدند، اما برخی از همین آثار آنچنان در چشم مخاطب بزرگ آمد که بعضا بیش از 50 و حتی 100 بار تجدیدچاپ شدند که هم در جای خود رکورد قابل توجهی است و هم راهنمای خوبی برای اهالی قلم و نشر در تولید اثر با موضوع حاج قاسم و یاران شهیدش است.   

در ادامه نگاهی به کتاب‌های «از چیزی نمی‌ترسیدم» و «شاخص‌های مکتب سلیمانی» هرکدام با 125 تجدیدجاپ و «حاج‌قاسمی که من می‌شناختم» با 100 تجدیدچاپ داریم که در مجموع با 350 تجدیدچاپ، بیشترین استقبال را از سمت مخاطبان داشته‌اند.

زندگی‌نامه خودنوشت حاج قاسم همچنان در صدر پرفروش‌ها

«از چیزی نمی‌ترسیدم»، زندگی‌نامه خودنوشت قاسم سلیمانی، نخستین اثر چاپ شده توسط انتشارات «مکتب حاج قاسم» و شامل دست نوشته‌های شخصی شهید سلیمانی از دوران کودکی و زندگی در روستای قنات‌مَلِک کرمان تا میانه‌ مبارزات انقلابی او در سال ۵۷ است که با دست مجروح خود نوشته و آذر سال 1399 در آستانه اولین سالروز شهادت سیدالشهدای محور مقاومت در 136 صفحه به چاپ رسید.

اولین نسخه این کتاب صبح روز چهارشنبه 26 آذر 1399 در پایان دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهاد حاج قاسم سلیمانی و خانواده شهید سلیمانی با رهبر معظم انقلاب اسلامی توسط فرزند حاج قاسم به رهبر معظم انقلاب اهدا شد که تقریظ مقام معظم رهبری را در پی داشت.

«از چیزی نمی‌ترسیدم» همان‌طور که در مقدمه آن اشاره شده، به شرح زندگی مردی از دل روستایی دورافتاده در کرمان می‌پردازد که چند دوره از زندگی ساده و کوتاهش را روایت کرده و نشان می‌دهد که چگونه از چوپانی به جایگاهی بلند رسید.

نام کتاب هم از ماجرای هتک حرمت یک مامور شهربانی در زمان شاه به یک دختر بی‌حجاب انتخاب شده است که شهید سلیمانی در این کتاب چنین روایت می‌کند:  

 «دختر جوانی با سر برهنه و موهای کاملا بلند در پیاده‌رو در حال حرکت بود که در آن روزها یک امر طبیعی بود. در پیاده‌رو یک پاسبان شهربانی به او جسارتی کرد. این عمل زشت او در روز عاشورا برآشفته‌ام کرد. بدون توجه به عواقب آن تصمیم به برخورد با او گرفتم. پاسبان شهربانی به سمت دوستش رفت که پاسبان راهنمایی بود و در چهارراه که جنب شهربانی مستقر بود. به سرعت با دوستم از پله‌های هتل پایین آمدم. آن‌قدر عصبانی بودم که عواقب این حمله هیچ اهمیتی نداشت. دو پلیس مشغول گفت‌وگو با هم شدند. برق‌آسا به آن‌ها رسیدم. با چند ضربه کاراته او را نقش بر زمین کردم. خون از بینی‌هایش فوران زد. پلیس راهنمایی سوت زد. چون نزدیک شهربانی بود. دو پاسبان به سمت ما دویدند با همان سرعت فرار کردم و به ساختمان هتل پناه بردم. زیر یکی از تخت‌ها دراز کشیدم. تعداد زیادی پاسبان به هتل هجوم آوردند. قریب دو ساعت همه جا را گشتند اما نتوانستند مرا پیدا کنند. بعد از هتل خارج شدم و به سمت خانه‌مان حرکت کردم. زدن پاسبان شهربانی مغرورم کرده بود. حالا دیگر از چیزی نمی‌ترسیدم.»

شاید لحن ساده و صمیمی حاج قاسم که عموم او را به‌عنوان یک فرمانده عالی‌رتبه نظامی و نابودگر داعش می‌شناسند و مواجهه با کودکی پر از سختی و محدودیت ژنرالی که تمام معادلات ابرقدرت‌های نظامی را در منطقه برهم زده است، همان نقطه عطفی باشد که مخاطب را بیش از هر کتاب دیگری درباره حاج قاسم پای خواندن این کتاب نشانده و پس از گذشت 2 سال 125 بار تجدیدچاپ شده است.

«شاخص‌های مکتب سلیمانی»؛ 125 تجدیدچاپ

«شاخص‌های مکتب شهید سلیمانی» به کوشش حجت‌الاسلام علی شیرازی، همرزم و دوست حاج قاسم تدوین و آبان‌ماه سال 1399 در آستانه اولین سالروز شهادت سردار سلیمانی در 136 صفحه توسط انتشارات خط مقدم منتشر شد.

نویسنده در این کتاب  سعی کرده بر مبنای سخنان شهید و خاطراتش، یک کتاب جامع و خلاصه و مستند از خصوصیات مکتب و تفکرات شهید سلیمانی بنویسد.

«شاخص‌های مکتب شهید سلیمانی» از جمله کتاب‌هایی است که می‌تواند اطلاعات خوب و مستندی درباره حاج قاسم سلیمانی به مخاطب ارائه دهد؛ خصوصاً اینکه نویسنده کتاب، نماینده ولی فقیه در نیروی قدس سپاه، از زمان جنگ همرزم و دوست نزدیک حاج قاسم بوده، ارتباط صمیمی خانوادگی با او داشته است و بر مبنای سخنان شهید و خاطرات دیگران، یک کتاب جامع، خلاصه و مستند از خصوصیات مکتب و تفکرات شهید سلیمانی نوشته است.

نویسنده در این کتاب سعی کرده با موضوع‌‌بندی دقیق، هر موضوعی را که در صحبت‌‌ها یا خاطره‌های حاج قاسم می‌‌آید، ذیل گفتمان‌‌های امام و رهبری قرار دهد و این باعث شده ‌است تا کتاب از لحاظ مرجعیت کتاب خوبی باشد؛ از طرفی نزدیکی نویسنده با حاج قاسم و حضور او در روایت‌ها آنچنان در روح کتاب جاری است که شک در صحت و سقم نوشته‌ها جای خود را به یک اطمینان خاطر عمیق می‌دهد و مخاطب را راضی نگه دارد؛ چنانکه به فاصله دو سال از اولین چاپ 125 بار تجدیدچاپ شود.

رکورد 100 تجدیدچاپ در یک سال

کتاب «حاج قاسمی که می‌­شناسم» با روایت و خاطراتی از ۴۰ سال دوستی حجت‌الاسلام علی شیرازی با سردار دل‌ها به اهتمام سعید علامیان دی‌ماه سال 1400 و به مناسبت دومین سالگرد شهادت سپهبد قاسم سلیمانی، در ۱۶۸ صفحه از سوی انتشارات خط مقدم منتشر شد.

در این کتاب که به فاصله یک سال از اولین چاپ خود برای بار صدم تجدیدچاپ شده است، حجت‌الاسلام علی شیرازی خاطرات نزدیک به چهل سال رفاقت خود با شهید حاج‌ قاسم سلیمانی را که از سال ۶۱ در حمیدیه‌ اهواز شروع شده، بازگو کرده است.

روایت‌های دست اول و نشنیده از دوستی که سال‌ها پس از جنگ و حتی هشت‌ سال از پرفراز و نشیب‌ترین روزهای جبهه مقاومت را با حاج‌ قاسم همراه ماند.

البته این کتاب، تا قبل از سخنرانی و دیدار رهبر انقلاب با خانواده شهید سلیمانی در آستانه دومین سالگرد شهادت حاج‌ قاسم حتی برای اهالی فرهنگ و کتاب ناشناخته بود؛ اما در این دیدار، رهبر انقلاب در قسمتی از سخنان خود به بخشی از همین کتاب اشاره می‌کنند -که اخیراً مطالعه کرده‌اند- و خاطره‌ای از حاج‌ قاسم را همراه با بغضی سنگین و تلخ تعریف می‌کنند که ویدیوی آن به فاصله کوتاهی در فضای مجازی بارها بازنشر می‌شود و عده بسیاری از مخاطبان را متوجه و ترغیب به خواندن کتاب «حاج قاسمی که من می‌شناسم» می‌کند.

در بخشی از این کتاب با عنوان «فدایی مردم» می‌خوانیم: موضوع انتخابات ریاست جمهوری داغ شده بود. مردم با نامه‌نگاری یا در فضای مجازی، از سردار سلیمانی درخواست می‌کردند کاندیدای ریاست ­جمهوری شود. خیلی‌ها هم از گوشه و کنار با من تماس می‌گرفتند و نظر حاج­ قاسم را جویا می‌شدند. رفتم پیشش. گفتم: خیلی از مردم مایل هستند کاندیدای ریاست­ جمهوری شوی…». نگذاشت حرفم تمام شود. گفت: تو که نظر مرا می‌دانی! گفتم: خودم مخالفم. هر کس از من می‌‌­پرسد، می‌گویم: سردار سلیمانی، رئیس جمهوری چند کشور است. اما پیام مردم را می‌دهم. می‌خواهم از زبان خودت بشنوم. گفت: هر کس پرسید، از قول من بگو سلیمانی فقط یک سرباز است؛ نه چیز دیگر!

گفتم: اگر مقام معظم رهبری راضی به این اقدام باشند، چی؟ با همان لبخند همیشگی گفت: اگر مقام معظم رهبری به من تکلیف کنند کاندیدای ریاست­ جمهوری شوم، می‌روم پیش ایشان، آن‌ قدر گریه می‌کنم تا تکلیف را بردارند!

یکی از دوستان هم اخیراً برایم بازگو کرد که از بیت رهبری می‌آمدیم بیرون. به سردار سلیمانی گفتم: بیا کاندیدای ریاست­ جمهوری بشو. گفت: این را که می‌گویم، به مردم بگو. بگو من کاندیدای شهادت­م؛ کاندیدای گلوله‌ام؛ نه کاندیدای ریاست ­جمهوری!

در پایان باید اشاره کرد که اگر 700 و چند عنوان کتابی که با موضوع و محوریت حاج قاسم سلیمانی را روی یک طیف قرار دهیم، یک سر طیف با کتاب‌هایی مواجه هستیم که هیچ‌گاه تجدیدچاپ را تجربه نکردند و پرونده‌شان در همان چاپ اول بسته شده است و این سر طیف کتاب‌هایی قرار دارند که به فاصله یک یا دو سال بیش از صد بار تجدیدچاپ شده‌اند. 

نگاه ظریفانه به طیف پرمخاطب‌ترین کتاب‌ها درباره حاج قاسم نشان می‌دهد که راوی کتاب، میزان و نحوه ارتباط او با حاج قاسم و اعتماد مخاطب به صحت و صدق گفته‌های او در انتخاب و خرید کتاب‌ها تاثیر زیادی داشته است و در مقابل کتاب‌هایی که توسط نویسنده‌های ناآشنا با حاج قاسم نگاشته شده‌اند، نتوانسته‌اند مخاطب را راضی نگه دارند و ماندگار شوند.

همین طیف می‌تواند راهنمای خوبی برای مسئولان فرهنگی و ناشران در تولید و کیفیت‌سنجی آثار مکتوب درباره سپهبد شهید سردار حاج قاسم سلیمانی باشد.

مطهره میرشکاری