دوره امامت امام حسن عسکری(ع)؛ دوران پاسخگویی به شبهات

محمدرضا باغبان‌زاده، معاون دانشجویی دانشگاه گیلان در گفت‌وگو با ایکنا از گیلان، ضمن تسلیت فرارسیدن سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع)، اظهار کرد: امام حسن عسکری(ع) از جمله امامانی است که دوره امامت‌شان بسیار کوتاه بود و ایشان در بازه زمانی کوتاه دوران پر تنشی را تجربه کردند؛ هر یک از ائمه بزرگوار دوران امامت‌شان خاص و متناسب با اقتضائات زمانه خودشان بوده است. مثلا دوران امامت امام علی(ع) تا دوران امامت امام حسین(ع) اقتضائات زمانه، سبک زندگی، اندیشه حاکم بر فضای جامعه و نوع نگاهی که وجود دارد با دوران امامت امام صادق(ع) یا امام باقر(ع) متفاوت است.

وی افزود: امام صادق(ع) و امام باقر(ع) تلاش می‌کنند که کارهای علمی کنند و اندیشمندپروری داشته باشند و در حوزه‌های مختلف علمی تلاش دارند، در حالیکه چنین اتفاقی در دوره امام علی(ع) به ندرت به چشم می‌خورد چون اقتضاء زمانه در دوره‌های مختلف، متفاوت بوده است. بعد از دوران امام صادق(ع)  وارد دوره امامت امام کاظم (ع) و سپس  امام رضا(ع) می‌شویم، این دوره تا زمان امام حسن عسکری(ع) دوره بسیار خاص و عجیب بوده زیرا در این دوران از خلافت عباسیان شاهد بروز یکسری فرقه‌هایی نظیر واقفیه، صوفیه، مفوضه و غلات هستیم که میدان برای بروز و ظهور پیدا و افکار الحادی را به جامعه القا می‌کردند.

باغبان‌زاده با بیان اینکه فرقه‌ها در صدد القای افکار انحرافی  در دوران ائمه بودند که از آن به شبهات یاد می‌شود، گفت:  شبهات  در واقع حرف باطلی است که لباس حق به آن می‌پوشانند؛ یعنی مردم وقتی به ظاهر عبارات نگاه می‌کردند صحت آن را می‌پذیرفتند ولی وقتی به باطن آن کلام نگاه می‌شد پی‌می‌بردند یک حرف کاملا پوچ است اما منحرفین با ظاهر خوب و لباس حق‌گونه‌ای که به آن می‌پوشاندند آن را بین مردم رواج می‌دادند.

عضو هیئت علمی گروه معارف و الهیات دانشگاه گیلان با بیان اینکه دوره امامت امام حسن عسکری(ع)، دوران پاسخگویی به شبهات، افکار و اندیشه‌های الحادگونه بود، تصریح کرد: گاهی این شبهات به گونه‌ای بودند که در مقابل دین اسلام و تفکر شیعی ایجاد می‌شدند لذا ائمه معصومین و امام حسن عسکری(ع) تلاش می‌کردند که پاسخ اصولی و منطقی به آنها بدهند.

وی با بیان اینکه دوران امام حسن عسکری(ع) به دوران محنت نیز معروف است، ادامه داد:  عده‌ای در فضای جامعه و بین مردم حاضر می‌شدند و  تفتیش عقاید می‌کردند؛ و به همین جهت بسیاری از شیعیان کشته شدند. اینجا نقش امام به عنوان یک رهبر دینی شیعی بسیارپررنگ بوده است تا تذکرات لازم را به شیعیان خود بدهند.

این مدرس دانشگاه گفت: در خصوص پاسخ به تفتیش عقاید و سوالات مطرح شده امام برای اهل علم پاسخ‌های علمی ارائه میکردند، اما آنهایی که اهل علم نبودند امام حسن عسکری (ع) در پرهیز دادن آنان از تفتیش عقاید می‌فرمود «اگر کسی به دنبال عیب مردم باشد خدا هم دنبال عیب آن شخص خواهد بود و او را حتی اگر در خانه خود باشد، رسوا می‌کند»، یعنی نباید در خیابان‌ها تفتیش عقاید کرد و از یکدیگر سوال پرسید.

معاون دانشجویی دانشگاه گیلان تصریح کرد: در دوران امام حسن عسکری(ع) بحث صوفی‌ها را داریم که خود را بین مردم دوست‌دار خدا و با نیات الهی معرفی می‌کردند که در قبال اینگونه تفکرات که جایگاهی در اسلام ندارند، امام ورود می‌کند.

وی گفت: امام عسکری(ع) چون در پادگان نظامی حاکم عباسی زندگی خود را سپری می‌کرد ارتباط گیری مردم با ایشان بسیار محدود بوده و تحت نظر حکومت جور هم بودند زیرا شنیده بودند که امام موعود از ایشان بجا می‌ماند که علیه ظلم، ستم، جفا و بی‌عدالتی قیام خواهد کرد.

باغبان‌زاده اضافه کرد: این فرصت را برای امام حسن عسکری(ع) فراهم نمی‌کنند که با شیعیان و محبین خودش ارتباط بگیرد و به عبارتی امام در برهه‌ای بسیار پرخفقان و  زیر فشار همه جانبه حکومت عباسی زندگی می‌کرده است.

وی با بیان اینکه به محض اینکه امام حسن عسکری(ع) در چنین روزی از دنیا می‌روند، بلافاصله امامت امام عصر هم شروع می‌شود؛ گفت: اصل شخصیتی که موعود آخرالزمانی باشد در همه ادیان الهی و غیر الهی وعده داده شده، در واقع ادیان غیر الهی هم منتظر آمدن شخصی به عنوان مصلح جهانی در پایان روزگار هستند. این در حوزه همه ادیان چه توحیدی و چه غیر توحیدی، الهی و غیر الهی باهم اشتراک دارند اما درباره شخص و ویژگی‌های آن شخص موعود تفاوت‌هایی وجود دارد.   

باغبان‌زاده با بیان اینکه ما در دورانی زندگی می‌کنیم که امامعصر(عج) غایب هستند، خاطرنشان کرد: غایب به این مفهوم که ما از دیدن امام(عج) محروم هستیم نه اینکه او از نظر ما در مکان دوری پنهان شده باشد، در حقیقت توفیق دیدار میسر نیست. 

معاون دانشجویی دانشگاه گیلان با اشاره به حدیثی مبنی بر اینکه «بهترین عبادت‌ها در دوران غیبت انتظار فرج است» ادامه داد:  این منتظر بودن حقیقتا انتظاری است که  به  معرفت‌شناسی و شناخت امام منجر شود.

وی با طرح پرسش «منتظر واقعی کیست و چرا افضل عبادات محسوب می‌شود؟» گفت: منتظر واقعی الگوپذیری از امام دارد، به اصطلاح امور خود می‌پردازد و تلاش می‌کند سبک زندگی مهدوی را ترویج دهد.

عضو هیئت علمی گروه معارف و الهیات دانشگاه گیلان با اشاره به روایات و احادیث در باب انتظار موعود، بیان کرد: برای فراهم آمدن مقدمات ظهور، هرکسی باید زندگی خود را با زندگی معصوم تطبیق دهد و به امام عصر و زمان خودش اقتدا کند.

وی با بیان اینکه هیچکس نمی‌تواند مانند امام‌زمان(عج) شود اما زندگی‌ها باید رنگ امام بگیرد، اضافه کرد: امام معصوم فرد خوش‌اخلاق، متبسم، ساعی در رفع حوائج شیعیان و ... است که همگی از مولفه‌های سبک زندگی اسلامی است.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه مهمترین بخش در این حوزه زمینه سازی ظهور حضرت است، افزود: امام عصر(عج) در زمان مشخصی ظهور می‌کند که نامعلوم است اما هنوز فضا مناسب نیست و زمانی حضرت ظهور می‌کند که ظرفیت پذیرش عدالت در جامعه همگانی شود.

وی با اشاره به اینکه امام عصر، امام جامعه جهانی است، بیان کرد: دو تحول بزرگ در جامعه جهانی به عنوان مقدمه ظهور باید ایجاد شود، اغلب مردم باید عدالت‌پذیر و نیز عدالت‌گستر شوند و تا زمانی که این دو عامل در جوامع اتفاق نیفتد، ظهور حضرت مقدور نمی‌شود لذا  منتظر واقعی باید زمینه ساز ظهور حضرت باشد و امیدواریم جامعه به این سمت پیش برود.