نقش خانواده در زمینه‌سازی ظهور از منظر امام رضا(ع)

طیبه توکلی‌حامد، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه زنان و مهدویت در گفت‌و‌گو با ایکنا از کرمان به بررسی نقش خانواده در تربیت نسل مهدوی پرداخت و گفت: اعتقاد به وجود یک نجات‌بخش که ظهور خواهد کرد و همه نیروهای شر را نابود و حکومت عدل را برپا و مساوات را در سراسر زمین برقرار خواهد کرد، وجه مشترک همه ادیان مهم جهان است. در دین مبین اسلام این منجی و نجات‌بخش شخصیتی الهی به‌نام مهدی است که با قیام خود و رهبری جامعه، تحول بزرگ اجتماعی را به‌ وجود می‌آورد و جامعه بشری را اصلاح می‌کند.

وی ادامه داد: تمام امامان معصوم(ع) روایاتی در مورد حضرت مهدی(عج) نقل کرده‌اند. امام هشتم شیعیان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و در کلام ایشان به مباحث غیبت، ظهور و ویژگی‌های منتظران اشاره شده است.

این کارشناس رسانه در بیان روایتی از امام رضا(ع) در خصوص امام زمان(عج) گفت: از اباصلت نقل شده‌ است که امام‌ رضا(ع) در پاسخ به دعبل فرمود: «یا دِعْبِلُ الْامام علیه‌السّلام بَعْدِی مُحَمَّدٌ ابْنِی وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ عَلِی وَ بَعْدَ عَلِی ابْنُهُ الْحَسَنُ وَ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ الْمُنْتَظَرُ الْمُطَاعُ فِی ظُهُورِهِ لَوْ لَمْ یبْقَ مِنَ الدُّنْیا إِلَّا یوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِک الْیوْمَ حَتَّی یخْرُجَ فَیمْلَأَهَا عَدْلًا کمَا مُلِئَتْ جَوْرا: ای دعبل امام بعد از من محمد پسرم و بعد از محمد، علی و بعد از علی پسرش حسن و بعد از حسن، پسرش حجت قائم است که ظهورش منتظر و مورد اطاعت است حتی اگر از دنیا باقی نمانده باشد مگر یک روز خداوند آن روز را آنقدر طول خواهد داد تا او قیام کند و زمین را از عدل پرکند همانطور که از ظلم پرشده بود.» (ابن بابویه، کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج ‏۲، ص ۳۷۲، باب ۳۵)

توکلی تصریح کرد: در جهان امروز که در هر گوشه آن ظلم و ستم رایج است و جهانیان در آرزوی رسیدن به صلح و آرامش در کنار هم هستند تنها حکومت عدل جهانی حضرت مهدی(عج) می‌تواند این امر را محقق کند. ما نیز برای اینکه بتوانیم زمینه‌ساز ظهور حضرت شویم، باید جامعه انسانی داشته باشیم و در این راستا با تشکیل خانواده در تحکیم جامعه انسانى نقش بسزایی خواهیم داشت.

این مبلغ ادامه داد: خانواده به قدری دارای اهمیت است که امام‌رضا(ع) می‌‏فرماید:«لَو لَم یکن فِى المُناکحَهِ وَ المُصاهَرَهِ آیهٌ مُحکمَهٌ، ولا سُنَّهٌ مُتَّبَعَهٌ، ولا أثَرٌ مُستَفیضٌ، لَکانَ فیما جَعَلَ اللهُ مِن بِرِّ القَریبِ، و تَقریبِ البَعیدِ، وتَألیفِ القُلوبِ، وتَشبیک الحُقوقِ، وتَکثیرِ العَدَدِ، وتَوفیرِ الوَلَدِ لِنَوائِبِ الدَّهرِ وحَوادِثِ الاُمورِ، ما یرغَبُ فى دونِهِ العاقِلُ اللَّبیبُ، وَ یسارِعُ إلَیهِ المُوَفَّقُ المُصیبُ: اگر درباره ازدواج و وصلت، آیه‌‏اى روشن و سنّتى پیروى شده و احادیث فراوان نبود، بی‌گمان، نیکى‏‌کردن به خویشاوند، و نزدیک ساختن افراد دور و اُلفت بخشیدن میان دل‌ها، و درهم تنیدن حقوق، و افزودن بر جمعیت، و اندوختن فرزند براى سختی‌هاى روزگار و پیشامدهاى زمانه، کافى بود که خردمند دانا به این کار، رغبت نماید و انسانِ ره‏یافته درست‌‏اندیش، به سوى آن بشتابد.»(کلینی، اصول کافی، ج ۵، ص ۳۷۳).

توکلی بیان کرد: از منظر امام رضا(ع) اساسی‌ترین پایه سرمایه جامعه مهدوی، خانواده‌ زمینه‌ساز ظهور است و لذا باید هر یک از اعضای آن بر حقوق و وظایف یکدیگر در دوران انتظار، واقف بوده و در انجام آن نیز کوشا باشند و این امر بر مسئولیت پدران و مادران نسبت به فرزندان می‌افزاید.

وی گفت: موضوع تشكيل خانواده مهدوی يكی از مسائل مهم در عرصه مهدويت است؛ قرار نيست ما، به‌ویژه بانوان جامعه در مسئله مهدويت دچار ركود و ايستایی شويم و در تربیت نسل منتظر وظیفه خود را به خوبی انجام ندهیم؛ نسل منتظری که امام رضا(ع) در روایات متعددی به موضوع فضیلت انتظار فرج اشاره کرده‌اند، از جمله در روایتی خطاب به حسن بن جهم که از ایشان در مورد فرج می‌پرسد، می‌فرماید: «أَوَ لَسْتَ تَعْلَمُ أَنَّ اِنْتِظَارَ اَلْفَرَجِ مِنَ اَلْفَرَجِ، قُلْتُ: لاَ أَدْرِي إِلاَّ أَنْ تُعَلِّمَنِي فَقَالَ نَعَمْ اِنْتِظَارُ اَلْفَرَجِ مِنَ اَلْفَرَجِ. آیا می‌دانی که انتظار فرج جزیی از فرج است گفتم: نمی‌دانم مگر این که شما به من بیاموزید. فرمود: آری انتظار فرج، جزیی از فرج است.»(طوسی، الغیبه، ج 1، ص772)

این پژوهشگر حوزه مهدویت با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) بر تقویت بنیان خانواده، ادامه داد: خانواده‌گرایی سیاستی مهم و جدی در نظام تربیتی ما است. خانواده یک آموزشگاه کوچک اما بسیار مهم در زندگی هر انسانی است و تربیت کامل در خانواده شکل می‌گیرد، اولین تصورات و تصدیقات، باورها و اصول ذهنی ما در آن جا نهادینه می‌شود. اما دهه‌ها است که در گفتمان غرب، غلبه بر اشتغال و تحصیل محور قرار گرفته است به طوری که بتی فریدان نویسنده کتاب رمز و راز زنانه، خانه سنتی را نوعی اردوگاه کار اجباری می‌دانست که زندانیان آن را زنان خانه‌دار تشکیل می‌دهند که شستشوی مغزی شده‌اند و انسان کامل نیستند.

توکلی ادامه داد: در سیره اهل‌بیت(ع) به‌ویژه سیره فاطمی و سیره زینبی(س) می‌بینیم که این بزرگواران علاوه‌ بر حضور فعال خود در خانه، در عرصه اجتماع و سیاست هم حضور پررنگ داشتند، نمونه بارز فعالیت ایشان دفاع از حریم ولایت بوده است. رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) نیز این نوع روش را برای زنان جامعه مورد توجه قرار داده‌اند و سخنان ایشان پیرامون تقویت کانون و بنیان خانواده بدین معنا نیست که زنان نباید شاغل و محصل باشند، بلکه این معنا را در بر دارد که نباید اشتغال و تحصیل زنان در جامعه بر پذیرش مسئولیت سنگین و خطیر مادری و همسری ایشان غلبه پیدا کند.

این پژوهشگر حوزه زنان در پایان گفت: با توجه به حضور چشمگیر بانوان در اجتماع، امیدواریم زنان جامعه ما الگوی سبک زندگیشان رضوی باشد و با توجه به سخن امام رضا(ع) اولویت‌ها را که ساختن افراد مهدوی و ولایت محور، خانواده‌های مهدوی و جامعه مهدوی است فراموش نکرده و تربیت نسل منتظر را مورد توجه قرار دهند تا بتوانیم شاهد ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) و تشکیل حکومت عدل جهانی ایشان باشیم.