اجتماعی شدن مبانی قرآن در پرتو انقلاب اسلامی/ پروژه تطهیر پهلوی نیازمند خنثی‌سازی است

«امروز مقابله با تهاجم دشمن برای تحریف اقدامات حماسه‌آمیز نظام اسلامی نیازمند یک حرکت دفاعی و تهاجم ترکیبی با محوریت فریضه فوری و قطعی جهاد تبیین است» این جان‌مایه فرمان مقام معظم رهبری در دیدار فرماندهان نیروی هوایی ارتش است که جهاد تبیین را به‌عنوان فریضه فوری و قطعی بار دیگر مورد تأکید و توصیه قرار دادند و این مهم در عرصه دفاع و تهاجم علیه تهاجم دشمن برای تحریف اقدامات و دستاوردهای انقلاب اسلامی نیز باید حضور و نمودی ثابت و دائمی داشته باشد.

حوزه فعالیت‌های قرآنی یکی از حوزه‌هایی است که در پرتو انقلاب اسلامی رشد و پیشرفت آن در تمامی حیطه‌ها و موضوعات بر کسی پوشیده نیست، انقلاب اسلامی قرآن را از حاشیه به متن آورد و افرادی را پرورش داد که در عمل، قرآن را ترجمه کردند. در راستای لبیک به فریضه فوری و قطعی جهاد تبیین، ایکنای چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگویی تفصیلی با رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان برخی دستاوردهای قرآنی انقلاب اسلامی را مرور کرده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ابوذر کارگر، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه پروژه تطهیر پهلوی در چندین حوزه اقتصادی، سیاسی، صنعت و فناوری و فرهنگ به‌ویژه فرهنگ دین با جدیت از سوی مخالفان و معاندان و دشمنان دنبال می‌شود که نیازمند اقدامات پدافندی و آفندی و خنثی‌سازی است، اظهار کرد: برای تبیین دستاوردهای انقلاب در حوزه فرهنگ دینی و به‌ویژه فعالیت‌های قرآنی باید ابتدا به این پرسش پاسخ داد که قرآن از چه زمانی وارد اندیشه و فرهنگ ایرانی شده و پاسخ آن است که آشنایی با قرآن همزمان با ورود اسلام به ایران اتفاق افتاد که اگرچه این آشنایی بسیار سطحی اما تربیت قرآنی در آحاد جامعه مشهود بود و در دهه‌های خفقان پیش از انقلاب چهره‌هایی در پرتو قرآن تربیت یافتند که افتخار جامعه اسلام هستند.

وی در خصوص جلسات قرآن دوران پیش از انقلاب گفت: در این دوران برخی جلسات قرآن ذیل اهداف آموزشی در حوزه قرائت و حفظ تشکیل می‌شد که در عین حال دارای محتوای غنی بود و محافل مرحوم استاد مروت یکی از این جلسات بود. کم‌کم جلسات قرآنی در گوشه و کنار با تقویت جمعیت شاگردان افزایش یافتند اما برای تداوم کارشان کاملاً چراغ خاموش حرکت می‌کردند. به‌عنوان مثال علامه شهید مرتضی مطهری در حسینیه ارشاد مطالب قرآنی را تبیین می‌کرد و کلام خود را چنان در لفافه بیان می‌کرد که در مزدوران شاه سوءظن یا شائبه مخالفت با رژیم ایجاد نشود ضمن اینکه برخی منازل نیز صحنه برگزاری جلسات پنهانی قرآن بودند.

تربیت یاران خمینی(ره) در جلسات قرآن

کارگر جلسات قرآن پیش از انقلاب را بستری برای شکل‌گیری شبکه مبارزان انقلابی برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی دانست و توضیح داد: جلسات قرآن قطعاً در نیروسازی و تربیت یاران خمینی(ره) برای کمک به اسلام و انقلاب نقش‌آفرین بودند، نقشی که هیچ یک از دورهمی‌های دیگر حتی هیئت‌های مذهبی نتوانستند با این کیفیت و کمیت ایفا کنند، باید گفت که حتی پیش از انقلاب جلسه قرآنی سکولار موضوعیت ندارد.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری تربیت شهدا را دیگر کارکرد جلسات قرآن پیش از انقلاب دانست و گفت: قاریان و اهالی قرآن پرشماری در میان شهدای انقلاب و دفاع مقدس وجود دارد که برگزاری یادواره شهدای قرآنی استان نیز در دستور کار قرار دارد. اگرچه با یک نگاه باید گفت که همه شهدای والامقام قرآنی هستند اما مراد از شهید قرآنی در اینجا کسی است که در رشته‌ قرآنی فعالیت‌هایی را اعم از قرائت، حفظ، آموزش، ترویج و غیره انجام داده باشد.

کارگر با تصریح اینکه فعالیت‌های هرچند اندک قرآنی در عصر پهلوی حاصل یاری خود قرآن و همت قرآنیان بوده است، ادامه داد: در این دوران نمی‌توان نافی برخی فعالیت‌های قرآنی و همراهی بخشی از مردم شد اما یقیناً رژیم نقشی در این کارهای هرچند اندک ندارد و بلکه بازدارنده بوده است. ضمن اینکه فرصتی برای تعمیق مضامین قرآنی در میان مردم از طریق صدا و سیما، کتاب و روزنامه و خطبه و سخنرانی وجود نداشت و حتی خواص و نخبگان نیز از چنان امکاناتی برای بهره‌گیری از مفاهیم نورانی قرآن کریم برخوردار نبودند. با وقوع انقلاب، فرصت و بستر مناسب برای رشد و اشاعه فرهنگ غنی قرآن در جامعه ایجاد می‌شود که خوب است دستاوردهای قرآنی برای عموم تبیین شوند.

وی راه‌اندازی مراکز قرآنی در دورترین نقاط مناطق محروم را یکی از پیشرفت‌ها در حوزه قرآن برشمرد و بیان کرد: نکته اینجاست که این مراکز قرآنی مشغول کار و فعالیت هستند و جماعت خوبی را جذب کرده و قرآن را آموزش و ترویج می‌دهند که نظیر این دست مراکز در استان ما نیز در روستاهای دوردست وجود دارد که مرکز قرآنی روستای باغ انار میلاس لردگان یکی از این نمونه‌های موفق است.

کارگر با تأکید بر اینکه رشد و تعمیق فرهنگ دین در ذات انقلاب اسلامی بوده است، ادامه داد: اگرچه برخی مسئولان در طی چند دهه انقلاب نگاه فرهنگی و قرآنی نداشته‌اند اما باید گفت که انقلاب اسلامی با هدف نهادینه‌سازی فرهنگ دین شکل گرفت تا با مدد آموزه‌های قرآن و اهل‌بیت(ع) مردم را به سمت رشد و کمال و سعادت ابدی رهنمون شود.

وی با اشاره به اینکه پس از انقلاب، قرآن کریم پرتیراژترین کتاب دنیا شده است، توضیح داد: با وقوع انقلاب اسلامی کشورهایی که حرف انقلاب را شنیدند و پیام آن‌را دریافت کردند به قرآن روی آوردند و ترجمه این کتاب آسمانی به زبان‌های مختلف دنیا رشد قابل ملاحظه‌ای یافت که رشد چاپ قرآن کریم به زبان‌های مختلف در دوران بعد از پیروزی انقلاب قابل قیاس با قبل نیست، درواقع انقلاب اسلامی بستر و فضا را برای این نشر و گسترش فراهم کرد.

کارگر تصریح کرد: امروز چندین ترجمه تخصصی قرآن کریم به زبان فارسی در اختیار ماست که ویژه و منحصر به فرد هستند؛ همچنین در حوزه ارائه تفاسیر قرآن کارهای بسیار خوبی انجام شده است. تا پیش از انقلاب اسلامی تفسیر ارزشمند المیزان در اختیار ما بود که درک آن برای عموم جامعه بسیار دشوار است، تا اینکه تفسیر ۲۷ جلدی نمونه در بستر نظام اسلامی تدوین شد در اختیار مردم قرار گرفت. در واقع در پرتو انقلاب اسلامی آیت‌الله مکارم این فرصت را یافت که گروهی چند ده نفری برای تدوین تفسیر قرآن کریم دور هم جمع کند و این مجموعه ارزشمند و ساده‌فهم را برای استفاده عموم مردم نشر دهد تا ارتباط مردم با شرع مقدس تعمیق یابد و شاخص‌های رعایت فقه و شرع در تمامی ساحت‌ها ارتقا یابد. ضمن اینکه تفسیرهای عامه‌فهم دیگری نیز نظیر تفسیر پالتویی حجت‌الاسلام قرائتی بسیار فراگیر و محبوب هستند و مورد استفاده عموم قرار می‌گیرند.

ایجاد فضای رسانه‌ای قرآنی گسترده در ایران

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری با اشاره به تأسیس رسانه‌های متعدد قرآنی در بستر انقلاب اسلامی، تصریح کرد: پیش از انقلاب، اگر یک فطرت خداجو در جستجوی خواندن و دیدن و شنیدن از قرآن و احادیث معصومین(ع) بود بستری برایش فراهم نبود، امروز اما در تمام لایه‌ها و بخش‌های زندگی این امکان در رادیو، تلویزیون، شبکه‌ قرآن و معارف سیما، تلاوت و غیره، رسانه‌های مکتوب و اینترنت برای هر فردی فراهم است که به فطرت خداجو و قرآن‌دوست خود پاسخ دهد. فعالیت خبرگزاری قرآنی ایکنا که به‌صورت تخصصی مباحث گوناگون قرآنی را اطلاع‌رسانی کرده و در تولید محتوای تخصصی قرآنی کار ویژه و منحصر به فردی را انجام می‌دهد، از برکات انقلاب اسلامی است.

کارگر بیان کرد: آمار می‌گوید حدود ۴۰۰ سایت تخصصی قرآن در حال فعالیت هستند که از دارالقرآن‌های مختلف گرفته تا ادارات قرآنی و مراکز تخصصی و غیره این پایگاه‌ها را مدیریت می‌کنند که به این آمار، خیل عظیم کانال‌ها و گروه‌های قرآنی در شبکه‌های اجتماعی را نیز باید اضافه کرد، لذا ایجاد فضای گسترده رسانه‌ای قرآنی از دیگر برکات انقلاب است و در قرآنی شدن جامعه نقش داشته است. در زمان رژیم پهلوی، نوارهای قرآن به‌صورت پنهانی و با رنج و مشقت فراوان در بین مردم دست به دست می‌شد.

وی در پاسخ به این پرسش که گسترش رسانه‌ای قرآن کریم در کشور بر طبق اقتضای زمان و گسترش رسانه‌ها امری طبیعی نمی‌تواند باشد؟ گفت: در کشورهایی چون آذربایجان، ترکیه، عربستان و غیره نیز بر طبق اقتضای زمان شاهد رشد قابل توجه فضای رسانه‌ای و مجازی هستیم اما طیف وسیع رسانه‌ای شدن قرآن که در ایران شاهد هستیم در این کشورها اتفاق نیفتاده است چرا که متولیان و حاکمان این جوامع اسلامی دغدغه قرآن را نداشته‌اند حال آنکه قرآن کریم اصل و اساس منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی بوده است، اگر حاکمان دغدغه و تفکر قرآنی نداشته باشند حتی با رشد با سرعت نور امکانات رسانه‌ای نیز نمی‌توان فضای رسانه‌ای قرآنی را ایجاد کرد.

انقلاب اسلامی و فرصت فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآن

وی مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی را از معتبرترین مسابقات قرآن دنیا دانست و توضیح داد: قراء مصری تا چندی پیش به ایران رفت و آمد داشتند چرا که در قرائت در مقایسه با قاریان ایرانی حرف برای گفتن داشتند. برنامه‌های تلاوت این قاریان در شهرها و روستاهای کشور شور و شعف بی‌نظیری را در میان مردم ایجاد می‌کرد چرا که برایشان نو و جدید و تأثیرگذار بود. امروز اما قاریان مصری قائل به این نکته هستند که قاریان ایرانی اگرچه عرب‌زبان هم نیستند اما شبیه‌ترین قرائت‌ها به قرائت اصیل و فنی را دارند که این توفیق به برکت مسابقات قرآن کریم حاصل شده است؛ البته یکی از ضعف‌های قرآنی استان را نبود مسابقات قوی و فنی است.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری تأکید کرد: ایران در پرتو انقلاب به‌عنوان مرجع در حوزه مسابقات قرآن مطرح است و آیین‌نامه مسابقات قرآن ایران در مسابقات دیگر کشورهای اسلامی مورد استفاده و استناد قرار می‌گیرد؛ اقداماتی نظیر راه‌اندازی نمایشگاه‌های قرآن و برگزاری محافل و مجالس قرآنی که رویکرد تبلیغی ترویجی داشته و یک ویترین محسوب می‌شوند و اثر مستقیمی در جذب افراد دارد، از دیگر برکات انقلاب اسلامی است.

کارگر با اشاره به اینکه حدود یکصد محفل انس با قرآن کریم در استان در ایام‌الله دهه فجر برنامه‌ریزی و اجرا شده و همچنان ادامه دارد، افزود: این محافل در سطوح کیفی گوناگون قطعاً یک فضای خوب قرآنی را در مناطق خودشان ایجاد و فطرت‌های بیدار را برای سوق یافتن به سمت قرآن ترغیب می‌کنند و از این دست برنامه‌های تبلیغی و ترویجی و در جای‌جای کشور بسیار فراوان است که تربیت هزاران قاری و حافظ و فعال و خیر و اهل قرآن در سایه‌سار این فضای قرآنی محقق شده است.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری تعامل با مسئولان و مطالبه‌گری قرآنی را یکی دیگر از مصادیق رشد در حوزه قرآن دانست و بیان کرد: امروز به برکت انقلاب اسلامی این یا آن رسانه یا دلسوز و دغدغه‌مند فرصت می‌یابد مطالبات قرآنی را به گوش مسئولان برساند. قرآن در آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و در میان دانش‌آموزان و به‌ویژه دانشجویان دغدغه است و جمع زیادی از آنان در این حوزه فعال هستند و جمعیت دانشجویان در شب‌های قدر، برنامه‌های اعتکاف، جزءخوانی ماه مبارک رمضان و غیره تایید کننده این موضوع است.

کارگر با اشاره به گسترش حفظ قرآن کریم به برکت انقلاب، بیان کرد: رشد جمعیت حافظان در جای‌جای کشور و تربیت حافظان بین‌المللی در سایه انقلاب اسلامی شکل گرفته است، حافظان کودک و نوجوان نیز از دیگر نکات است. مطالبه مقام معظم رهبری مبنی بر تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن حاوی دو پیام است، نخست آنکه حفظ قرآن کریم از تحریف آن در اذهان و قلب‌ها جلوگیری می‌کند و دوم آنکه این مطالبه ایشان حاکی از وجود ظرفیت برای دستیابی به ۱۰ میلیون حافظ است که به برکت انقلاب اسلامی حاصل شده است. به برکت انقلاب، قرآن در جوامع خارج از ایران و در قاره‌ها و کشورهای مختلف جهان دیده شد و مردم تشنه معارف قرآن و اهل‌بیت(ع) شدند؛ تأثیرگذاری اندیشه انقلاب اسلامی در جریان مقاومت در منطقه و جهان قطعاً با محوریت مبانی قرآن کریم محقق شده و تشکیل جبهه مقاومت بر اساس آیات قرآن رقم خورده است. سیدحسن نصرالله مرحوم آیت‌الله مصباح را انرژی و مرجع فکری محور مقاومت خواند و باید دانست که مبانی فکری این علامه فقید در کارهای بزرگی چون معارف قرآن و طرح ولایت، قرآن کریم است.

انتظار افکار عمومی از مبلغان دینی

وی پیاده شدن مبانی و مفاهیم نورانی قرآن کریم در اندیشه و رفتار و عملکرد مردم و بروز مصادیق اجتماعی شدن مبانی و مفاهیم قرآن در جامعه را یادآور شد و گفت: این اندیشه متأثر از مبانی قرآنی از جمله در صحنه‌هایی چون کمک و همدلی و به‌صورت مصداقی‌تر در کمک مؤمنانه و مواسات و همدلی مردم در ایام کرونایی ظهور و بروز دارد، نظیر چنین حس نوعدوستی و احساس وظیفه در قبال یکدیگر در هیچ یک از جوامع انسانی منفک از دین وجود ندارد. انقلاب باعث شد که دین در میان مردم تعمیق یابد و انتظار افکار عمومی از مبلغان دینی بالاتر برود تا جایی که یک خطابه سطحی و ابتدایی دیگر در جامعه طالب ندارد و مردم به‌ویژه جمعیت نخبگانی جامعه تشنه شنیدن مفاهیم عمیق و پرمغز در خصوص قرآن و مفاهیم دین هستند و مبلغان امروز با خیل مستمعان رشد یافته و تحلیل‌دوست مواجهند که برای آنکه حرفی برای گفتن داشته باشند باید اهل مطالعه و پژوهش و مجهز به علم باشند و توانایی پاسخگویی به سؤالات و شبهات را داشته باشند.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری در پایان تأکید کرد: شاخص رشد قرآن و فعالیت‌های قرآنی در عصر پهلوی حاکی از یک سیر بسیار کند و سطحی است حال آنکه از ابتدای انقلاب تا کنون این شاخص بر اساس ادله‌ای که به برخی از آن‌ها اشاره شد، کاملاً افزایشی و صعودی می‌باشد و این دو دوره قابل مقایسه نیستند.