خلأ یک رویداد قرآنی ملی در دهه فجر / مؤسسات قرآنی و مردمی عقبه استراتژیک + فیلم

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید محمدی، قائم‌مقام رئیس و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، در مورد دستاوردهای قرآنی جمهوری اسلامی ایران گفت:‌ در چهل و دو سال گذشته، اتفاقاتی که در حوزه قرآن افتاده است در دو عنوان کلی، تحولات کیفی و کمّی قابل تقسیم است.

وی افزود: در اولین بحث از تحولات کیفی، نقش قرآن در تحقق اهداف انقلاب اسلامی است. تحقق انقلاب اسلامی به عنوان یک رویداد بی‌بدیل در جهان به ویژه در پایان هزاره دوم، نویدگر یک حکومت بر پایه عدل قرآنی را می‌داد. این موضوع در مقدمه قانون اساسی نیز مورد تأکید قرار گرفته است. بنابر این حاکمیت قرآن در پهنه گیتی، نکته کلیدی بود که جمهوری اسلامی دنبال کرد،‌ آنچه برای تداوم این حرکت لازم است، حفظ روحیه انقلابی و قرآنی مسئولان و امت است.

عضو شورای مهندسی فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: نکته دیگر بحث ارتقای قرآن‌گرایی در قانونگذاری است. بعد از انقلاب، رویکرد ویژه قرآن را در معمار کبیر انقلاب، حضرت امام(ره) که یک رویکرد مسئولیت‌گرایانه و تکلیف‌مدارانه بود، شاهد بودیم. این بحث مبسوطی است که در جای خود نیاز به پردازش دارد. اما شعار اصلی مردم هم در همان سال احیای قانون قرآن بود و مردم برای حکومت عدل قرآن قیام خود را سازمان دادند.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی، سومین موضوع قرآنی که بعد از انقلاب اسلامی مورد تأکید قرار گرفت، وضع قوانین و مقررات مختص فعالیت‌های قرآنی عنوان کرد و افزود: این قوانین عمدتاً در آغاز دهه چهارم انقلاب و بعد از تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی شکل گرفت. بعد از آن که در سال 88، منشور توسعه فرهنگ قرآنی مصوب شد، قانونگذاری رسمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز شد. منشور، بالاترین سند راهبری فعالیت‌های قرآنی کشور است که سه رویکرد کلیدی در حوزه فرهنگ‌سازی، ‌نظام‌سازی و هماهنگ‌سازی را دنبال می‌کند.

نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی در شورای تخصصی حوزوی اظهار کرد: بحث دیگر، ایجاد برنامه‌ها، ‌فرایندها و ساختارهای تعلیم سواد پایه و انس عمومی مردم با قرآن در تمام ساختارها و تشکیلات حکومت است. بعد از منشور و با ایجاد کمیسیون‌های چهارگانه و حرکت به سوی تولید اسناد که در حوزه‌های آموزشی عمومی، آموزش عالی و پژوهش‌های قرآنی،‌ آموزش و پژوهش در حوزه سلامت و تبلیغ و ترویج، شکل گرفت، شاهد اتفاقات خوبی بودیم که یکی از آنها در نظام رسمی آموزش و پرورش و دیگری هم ایجاد و توسعه چشمگیر آموزش قرآن در نظام غیر رسمی مردمی بود.

محمدی در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین اتفاق و دستاورد قرآنی بعد از انقلاب از بین تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی و شکل‌گیری شورای توسعه، راه‌اندازی رسانه‌های تخصصی قرآنی و ارتقای ساختارهای قرآنی در دستگاه‌ها،‌ کدام مورد بوده است؟ گفت: از حیث مدیریتی و از حیث ایجاد ساختارسازی و روندسازی تشکیل شورای توسعه و تصویب منشور مهم‌ترین اتفاق بوده است. با تصویب این سند و شکل‌گیری کمیسیون‌ها و اسناد چهارگانه، بعد از 42 سال دیگر در جمهوری اسلامی هیچ موضوع بلاتکلیفی در قرآن وجود ندارد. هر موضوعی که نگاه کنید در اسناد مشخص و راهبردها، اهداف و اقدامات ملی آن نیز تعیین شده است. این نشان می‌دهد شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای توسعه فرهنگ قرآنی توانسته است مسیر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان را به خوبی انجام دهد.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه یکی از نقص‌های عرصه فعالیت‌های قرآنی اجرایی‌سازی اسناد است، بیان کرد: اجرایی‌سازی، کار دستگاه‌ها است، باید از دستگاه‌هایی که مؤظف به اجرای اسناد هستند، مطالبه‌گری صورت گیرد. البته شورای توسعه، نقش نظارتی در این عرصه را دارد، اما این نظارت راهبردی است، نظارت کاربردی و جزئی را به کمیسیون‌ها واگذار کرده‌ایم.

محمدی با تأکید بر اینکه در بخش مردمی فعالیت‌های قرآنی نیز ‌جمهوری اسلامی، اقدامات اساسی انجام داده است، گفت: جمهوری اسلامی از دو کلمه جمهوری و اسلامی تشکیل شده است؛ جمهوری، نشان‌دهنده بالا بودن نقش مردم و اسلامی بودن هم تأکید بر محوریت قرآن دارد، بنابر این در مؤسسات مردمی ـ قرآنی، نقش مردم مربوط به بخش جمهوریت است و قرآنی بودن هم بخش اسلامی بودن را ایفا می‌کند. مؤسسات قرآنی ـ مردمی به نوعی یک جمهوری اسلامی هستند، یعنی مردم و قرآن نقش اساسی دارند.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه مؤسسات قرآنی ـ مردمی عقبه استراتژیک قرآنی نظام جمهوری اسلامی هستند، گفت:‌ با توجه به اینکه نقش قرآن و مردم در این مؤسسات پررنگ است، می‌توانند پشتوانه اساسی برای پیشبرد و تحقق مقاصد این نظام باشند.

وی به بخش دیگری از دستاوردهای قرآنی انقلاب اشاره و اظهار کرد: در تمام عرصه‌ها از جمله گسترش و تولید دانش تخصصی و نیروی انسانی رشته‌های مختلف علوم قرآنی ایجاد شده که بالغ بر هشت رشته جدید است، بحث اعطای مدرک تخصصی به حفاظ، تهیه واحدهای درسی و بسیاری موارد دیگر از مهم‌ترین دستاوردهای قرآنی انقلاب بوده است. قبل از انقلاب یک شغل قرآنی وجود نداشت، اما امروز بیش از 100 شغل قرآنی نهایی شده است.

محمدی با تأکید بر اینکه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه تولید محصولات و خدمات نیز رشد چشم‌گیری داشته‌ایم، بیان کرد: در این عرصه اقسام هنرها از نمایشی تا تجسمی و موسیقایی و ... را شاهد بوده‌ایم که منجر به تولیدات قابل توجه شده است، همچنین شاهد شکل‌گیری دو رویداد قرآنی «نمایشگاه بین‌المللی قرآن» و «مسابقات بین‌المللی قرآن» بوده‌ایم، جایگاه این دو رویداد در دهه فجر است، اما چون مناسبت با ماه رمضان و بعثت پیامبر(ص) دارد، بیشتر با تاریخ قمری هماهنگ شده است.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به خلأ یک رویداد ملی قرآنی که در دهه فجر اجرا شود، اظهار کرد: خوب است مجموعه قرآنیان به مناسبت دهه فجر یک برنامه کلان قرآنی داشته باشند و در کنار مسابقات بین‌المللی و نمایشگاه قرآن یک جشنواره ویژه دهه فجر را طراحی کنند. البته در گذشته جشنواره آیات که 33 رشته داشت، بر پایه دهه فجر طراحی شده بود، متأسفانه در دوره اخیر این جشنواره در وضعیت نامناسبی برگزار می‌شود و امیدوارم در دولت آینده برای این جشنواره که قرار بود به بیش از 60 رشته برسد، اتفاقات خوبی بیفتد.

وی در پایان تصریح کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پرچمدار هنر در کشور است و باید جشنواره‌های قرآنی را در بخش‌های هنری و رسانه‌ای به بهترین شکل ممکن برگزار کند، برگزار نشدن خوب این رویدادها هیچ ربطی به کرونا ندارد، کرونا بهانه‌ای برای تقلیل این فعالیت‌ها هست، اتفاقاً جشنواره‌های هنری می‌تواند در بستر فضای مجازی با ابعادی گسترده برگزار شوند، توسعه جشنواره در فضای مجازی راحت‌تر و مناسبت‌تر است.

گفت‌وگو از تیمور کاکایی