انتظار از امامان در قرآن / امامت حضرت علی(ع)؛ محصول صبوری در آزمون‌های متعدد

به گزارش ایکنا از خوزستان، حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، مدیر مدارس علمیه خواهران کشور در برنامه غدیر که با همکاری بنیاد مهدویت و رادیو دزفول برای ایام عید غدیر تولید شده است، ضمن تبریک عید سعید غدیر، درباره شرایط امامت در قرآن کریم گفت: در کلام‌الله مجید مسئله امامت به اشکال مختلف مطرح شده و یکی از ابعاد مربوط به مسئله امامت، شرایطی است که فرد را به امامت می‌رساند. شاید اگر درباره ولایت مولای متقیان سخن بگوییم بهترین راه برای اثبات امامت ایشان شرایط و ظرفیت‌هایی است که خدای متعال به عنوان انتظار از امامان مطرح فرموده‌اند.

وی اظهار کرد: در سوره سجده بعد از اینکه درباره تعدادی از انبیاء سخن گفته می‌شود، خداوند بیان می‌‌فرماید: «وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ» این آیه که بیست‌وچهارمین آیه در سوره سجده است بیان می‌فرماید که «ائمه موردنظر قرآن کسانی هستند که در بین اولیاء الهی و انبیایی که وحی را از طرف خدا دریافت می‌کردند، توانایی‌های لازم را در خودشان ایجاد کرده باشند و بزرگ‌ترین توانایی و ظرفیت، مسأله صبر و پایداری است.»

هدایت به امر، گسترده‌تر از پیام‌رسانی به مردم است

این مفسر قرآن با بیان اینکه هدایت به امر، موضوعی بسیار گسترده‌تر از پیام‌رسانی به مردم است، توضیح داد: نبی، پیامی را از طرف خدا دریافت می‌کند و به مردمش منتقل می‌کند اما هدایت به امر الهی ابعاد گسترده‌ای دارد؛ پرداختن به وجهه جامعه‌پردازانه مجموعه انتظارات خدای متعال از انسان و نشاندن این انتظارات در عرصه زندگی، کار بزرگی است که امام باید انجام دهد؛ اینکه امامت مرتبه‌ای بالاتر از نبوت است، در اندیشه اسلامی از اینجا ناشی می‌شود. دانستن مطالب، انتقال انتظارات به مردم، مطلبی جداگانه است و پیاده کردن آنها در عرصه زندگی مطلب دیگری.

نویسنده کتاب «درآمدی بر اصول تحول فرهنگی با الهام از نزول تدریجی قرآن» ادامه داد: برای اینکه انسان این حرکت بزرگ را شروع و قادر باشد که هدایت به امر الهی کند، جامعه را در مسیر امر الهی قرار دهد و برای وصول به اراده‌های الهی آماده کند، سرمایه بزرگِ شکیبایی و پایداری لازم است. وقتی شما حرکت اجتماعی خود را شروع می‌کنید، حتی پایین‌تر  از این، به مثابه یک پدر به مثابه یک مادر، وقتی می‌خواهید فرزندان و خانواده‌تان را در مسیر اهداف انسانی و الهی قرار بدهید، با خواست‌های مختلف مواجه می‌شوید، ضعف‌هایی وجود دارد، بی‌حوصلگی‌هایی وجود دارد، جهالت، غفلت، سوءفهم، نبودن ابزار و امکانات، مخالفت‌هایی از بیرون وجود دارد، فرهنگی متعارض با فرهنگی که شما مصرف می‌کنید وجود دارد. وقتی گفتمان دینی را مطرح می‌کنید، گاهی گفتمان‌های مسلط در برابر آن وجود دارد کسی می‌تواند جامعه را در مسیر اهداف الهی راهبری کند که دارای صفت صبر باشد.

امامت و رهبری بدون صبوری امکان ندارد

بهجت‌پور در تبیین معنای صبر گفت: صبر به معنای پایداری پای اهداف است. یعنی انسان در برابر تکالیفی که در این بُعد متوجه او می‌شود تحمل کند. بتواند نگرانی‌ها را با حوصله و بردباری کنار بزند. در مقابل دشمن کم نیاورد و آنجا که باید اقدامی انجام دهد، از مخالفت‌ها، جریان‌های قدرت، دشمن قدّار و حاکم نترسد. در کشور خودمان، اگر درایت و صبر و بردباری و شجاعت رهبران کلیدی کشور نبود تاکنون چندین‌بار، انقلاب اسلامی به قهقرا بازگشته و همه اهداف و زحمات از دست رفته بود؛ امامت و رهبری بدون صبوری امکان ندارد.

نویسنده کتاب «همگام با وحی» افزود: حوزه‌ای که امام معصوم بعد از پیغمبر(ص) وارد آن می‌شود، این است که بتواند همه اهدافی را که در قرآن و در بیانات پیامبر آمده است به خوبی در جامعه پیاده کند و در شرایطی که حکومت رسماً به دستشان نیست، تصمیم‌های درست و ارزنده بگیرد. اگر امام نتواند صبور باشد و با مشکلاتی که برای او پیش می‌آید عقب بکشد، حتماً‌ نمی‌تواند امامی باشد که جامعه را راهبری کند.

مدیر مدارس علمیه خواهران خاطرنشان کرد: ما در طول 250 سال امامت ائمه اطهار(ع) تا امام یازدهم، دائماً شرایط متفاوتی را می‌بینیم که امت اسلام تجربه کرده است و در این شرایط متفاوت، دائماً ائمه اطهار برای گسترش دین و توضیح مکتب پیامبر(ص) و اسلام متناسب با شرایط اقدامات لازم را انجام داده‌اند و به همین دلیل است که دین، امروز برپا و سربلند در اختیار ما قرار گرفته است.

ظهور امامت در مولای متقیان محصول آزمایش‌های متعدد الهی بود

بهجت‌پور با بیان اینکه مولای متقیان در اواخر عمر شریف پیامبر(ص) به امامت منصوب شده‌اند اما امامت ایشان محصول آزمایش‌های متعددی بود که در طول دوره حیات خود از سر گذراندند، گفت: وقتی خدای متعال در قرآن کریم به حضرت ابراهیم(ع) می‌پردازد می‌فرماید: «من تو را به امامت منصوب کردم» و توضیح می‌فرماید این به آن دلیل بود که آزمایش‌ها و دستوراتی که دادیم در طول دوره نبوت به نحو شایسته‌ای به اتمام رساند. وقتی دوره حیات مولای متقیان را تا زمان منصوب شدنشان به امامت، مطالعه می‌کنید، می‌بینید همه دستوراتی را که بر عهده او بود و همه انتظاراتی را که از یک مؤمن در میدان و در متن حوادث می‌رفت، به نحو شایسته انجام داد.

وی توضیح داد: از همان آغاز چنان فطرت پاکش شعله‌ور و شکوفا بود که به محض شنیدن خبر رسالت پیامبر(ص) و پیام توحیدی او، اولین مسلمان به رسالت ایشان شد. با وجود کمی سن، دائماً به عنوان مؤید و بازوی پیامبر(ص) عمل کرد؛ آن‌چنانی که در زمانی که پیامبر(ص) عشیره اقربین(نزدیکان) خود را به اسلام دعوت کرد، تنها کسی که در بین عشیره در برابر فشار فرهنگی و اجتماعی مکیان آن روز و جریان شرک مسلط، با تمام اراده بلند شد و اعلام کرد که من از رسالت تو حمایت می‌کنم، همین نوجوان رسیده به آغاز جوانی بود.

بهجت‌پور ادامه داد: علی(ع) در همان دوران پا به پای پیامبر(ص) حرکت کرد و امتحان بزرگی مثل لیله‌المبیت را از سر گذراند. خود را جان‌نثار پیامبر(ص) کرد. وقتی پیامبر(ص) بنا بود هجرت کند در جای او خوابید در حالی‌که می‌دانست بیش از 40 نفر شمشیر به دست و ماهر از همه قبایل آماده‌ هستند تا کسی را که در رختخواب است قطعه قطعه کنند. او به جای پیامبر(ص) خوابید و آرام خوابید و خدای متعال هم در این مورد آیه: «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ» (بقره، 207) را در سوره بقره نازل فرمود.

این مفسر قرآن گفت: بعد از اینکه هجرت اتفاق می‌افتد وظیفه اتمام فعالیت‌های پیامبر(ص) در مکه و هجرت دادن زنان و تعدادی از افراد را به عهده می‌گیرند. پس از آن هم پا به پای پیامبر(ص) در همه جنگ‌ها و عرصه‌های سخت در میدان‌های مبارزه همراه پیغمبر(ص) هستند و لحظه‌ای از ایشان تخطی نمی‌کند. این علامت صبوری علی(ع) پای اسلام و پای انقلاب و نهضتی بود که پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) بناگذاری کردند. ایشان چنان بودند که در برابر دانسته‌هایی که از پیامبر(ص) فراگرفته بودند، شاگردی بودند که به هیچ‌وجه تخطی نکردند و اعلام می‌کردند: «أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِیدِ مُحَمَّدٍ» ایشان در این جریان نشان می‌دهد که نسبت من با رهبرم، نسبت یک بنده است که هر چه مولایش بگوید اطاعت می‌کند.

بهجت‌پور ادامه دد: مولای متقیان در مقابل پیامبر(ص) برای خود و خواسته‌های خود حسابی باز نمی‌کند. حتی در یکی از جنگ‌ها که پیامبر(ص) خواستند ایشان را به جای خود در مدینه بگذارند احساس کردند که نکند کوتاهی در حق پیامبر(ص) کرده است که از میدان اصلی مبارزه کنار گذاشته می‌شود که پس از آن به گِله یا به غم و به تعبیر درست‌تر گِله از خود و غم از این جهت که نکند در چشم پیامبر(ص) آن جایگاه لازم را نداشته باشم، خدمت پیامبر(ص) می‌رسد و پیامبر(ص) درباره او آن سخن بلند و والا را بیان می‌فرمایند که: «منزلتت پیش من مثل منزلت هارون نزد موسی» است.

وی ادامه داد: می‌دانیم تنها رسولی که خدای متعال به او اجازه داد که رسولی را کنار خود داشته باشد حضرت موسی(ع) است. وقتی از خدای متعال خواست هارون را که برادرش بود و زبان فصیح‌تری داشت، در کنارش قرار دهد، خداوند پذیرفت و این منتی بود که خدای متعال بر حضرت موسی(ع) گذاشت. حضرت پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «یا علی منزلت تو پیش من مثل منزلت هارون نزد موسی(ع) است، با این تفاوت که بعد از من پیغمبری نیست.» بعد از من اگر کسی باشد امام است. تو یاور و بازوی من هستی.

نویسنده کتاب «درآمدی بر اصول تحول فرهنگی با الهام از نزول تدریجی قرآن» خاطرنشان کرد: آن چیزی که این امام همام و شخصیت بزرگ را به جایی رساند که در عید غدیر خدای متعال او را به عنوان جانشین انتخاب کند، نقطه‌ای بود که بر مدار صبر و پایداری پای اسلام و ارزش‌های اسلامی در ایشان به ظهور رسید. ایشان توانست این خواست یا صفت بزرگ را که خدای متعال شرط رهبری قرار داده بود به نحو شایسته‌ای به موقع اجرا بگذارد. ایشان هم تکالیف خود را به نحواحسن انجام داد، هم در برابر تهدیدها به نحو شایسته ایستاد و پایداری کرد و هم مصائبی را که در این راه بایستی تحمل می‌شد، به نحو شایسته‌ای تحمل کرد و لذا امام که شرطش صبر و پایداری است در وجود مولای متقیان به نحو شایسته‌ای ظهور کرد.

مدیر مدارس علمیه خواهران در پایان خاطرنشان کرد: در قرآن ویژگی‌های فردی دیگری نیز برای امام بیان شده است. خدا به همه ما توفیق کرامت کند که در راه اسلام و ارزش‌های اسلامی و نصرت دین خدا، پایدار و صبور باشیم تا جامعه‌ای را تشکیل دهیم که «لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا» باشد و این محصول صبر و پای‌مردی تک تک مردم ما خواهد بود.